Investigating the effect of Cognitive Bias Modification towards sad faces on indicators of depression, hope, and life orientation

Document Type : Original Article

Authors

1 Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

2 Ph.D. student of Psychology, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

3 Master's student in Psychology, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

Abstract

Depression, as one of the most common mental disorders, is rooted in many biological and psychological factors, and cognitive biases are one of the main roots of its formation and persistence. Cognitive biases, as systematic patterns of deviation from the norm or rationality in judgment, are manifested in depressed people in the form of self-defeating biases and focusing on the negative aspects of life. Cognitive Bias Modification (CBM) includes teaching new information processing methods to change processing biases such as selective attention and interpretation biases. The present research was carried out to investigate the effect of Cognitive Bias Modification (CBM) towards sad faces on indicators of depression, hope, and life orientation in depressed students. The research method was semi-experimental and the pretest-posttest control group design was used in this study. The population included Persian Gulf University students in the academic year 2021-2022, and the sample size in this study included 40 male and female students with moderate depression who were selected using a purposive sampling method. Multivariate analysis of covariance test was used for statistical analysis of data and data were analyzed with SPSS 21 software. According to the results, Cognitive Bias Modification (CBM) towards sad faces caused a significant decrease in depression, improved the hope index, and increased the positive orientation of students' lives. Training on Cognitive Bias Modification (CBM) methods aimed at enhancing information processing processes can play an effective role in preventing psychological disorders and improving mental health indicators by correcting cognitive biases and reducing negative emotions.
Introduction
Depressive disorder, or depression, as one of the most common mental health problems and the leading cause of ill health and disability worldwide (Guan et al., 2022), is rooted in multiple psychological and biological factors. All cognitive theories predict that many mental disorders, especially depression, are characterized by biased processing of emotional material, and research findings show that depressed people pay attention selectively to negative information, and tend to interpret ambiguous everyday situations in a relatively negative manner (negative interpretation bias) (Orchard et al., 2016). The concept of hope is one of the mental health-related concepts in the new positive psychology movement, which has a very strong and positive relationship with optimism and Positive Life Orientation (PLO) (Kennes et al., 2021), and an inverse relationship with negative emotions (Ritschel & Cassiello-Robbins, 2023). According to the findings of numerous researches, correcting cognitive biases has a significant effect on preventing or improving the symptoms of psychological disorders. For example, the findings of the study aimed at investigating the effectiveness of bias correction training for the treatment of depression led to a significant improvement in depression symptoms (Hsu et al., 2022). Due to the predominant increasing trend in the likelihood of experiencing depression over time and the confirmed relationship between emotional disorders and cognitive biases, the present study was conducted to investigate the effect of cognitive bias modification towards sad faces on indicators of depression, hope, and life orientation of students with moderate depression.
 
Method
In this study, the statistical population included students with moderate depression from the Persian Gulf University in the academic year of 2021-2022, and the sample was selected using a purposive sampling method from among 327 students with an age range of 18 to 27 years who had completed the Beck's Depression Inventory. It is worth mentioning that 78 people (56 female and 22 male) of the mentioned students were identified as having moderate depression (score 20 to 28) and 40 of them were placed in two groups: test and control (using the random assignment method. The participants of both groups first completed the Beck Depression Questionnaire Beck Depression Inventory II, Snyder Hope Scale, and the Life Orientation Test (LOT-10), and then, the participants of the experimental group were placed in the process of the intervention program aimed at correcting cognitive bias. Finally, the members of both groups completed the aforementioned questionnaires as a post-test.
To implement the intervention program, in the first step, 200 face images, including 100 sad faces and 100 normal (non-sad) faces, were identified from different data sets, and after the implementation of the validation process, 80 images were selected as normal faces and 80 images as sad face images for use in the dot-probe paradigm. The way this software works is that first, a positive sign (+) is displayed for 500 milliseconds in the middle of the screen. Then, two target and neutral stimuli (in this research, images of sad and normal faces) appear for 2000 milliseconds on the left and right sides of the screen. Immediately after the disappearance of the stimuli, a small black circle appears in place of one of the stimuli, and the participant must press one of the two cursor movement keys (right or left) on the computer keyboard, to determine which image the circle has appeared instead of. The reaction time to target stimuli (sad face) is subtracted from the reaction time to neutral stimuli (normal face) to measure cognitive bias (Fernandes et al., 2022). Given that the main goal of the intervention was to reduce the person's biased attention (bias) towards sad faces and draw his attention to normal faces, in 80% of the cases of presenting a pair of normal and sad faces, a circle was presented instead of a neutral stimulus (normal face).
 
 
 
Findings
According to the results, there is a significant difference between the mean scores of depression, life expectancy, positive Life Orientation (PLO), and negative life orientation in the two experimental and control groups (p<0.01). In other words, in the experimental group that was subjected to the intervention with the dot-probe task used to correct cognitive bias, the mean scores of depression were significantly lower than the control group, the scores of life expectancy and positive life orientation were higher, and mean scores of negative life orientation were lower, and it can be concluded that the correction of cognitive biases has been effective on improving the depression index; life expectancy, and life orientation.
 
Discussion and Conclusion
According to the results, the intervention program has a significant effect on reducing depression and negative life orientation, as well as increasing hope and positive life orientation. The results of this study can be explained based on the fact that depressed people have a bias consistent with their mood in processing emotional faces (Panchal et al., 2019). In other words, in the intervention program aimed at bias modification, the repeated appearance of the probe instead of the neutral face causes a gradual, implicit, and imperceptible attraction of the person's attention to the normal face and the reduction of his sensitivity and bias towards the sad face. The inverse relationship between hope with negative emotions and depression (Ritschel & Cassiello-Robbins, 2023) can be mentioned in explaining the effect of correcting cognitive bias towards sad faces on increasing hope and positive life orientation. Given that selective attention is the primary filter for processing environmental cues, it is expected that the correction of selective attention will facilitate the processing of other types of information, and this itself will lead to improved hope and positive orientation in life. Although the present study has limitations such as the limited statistical population and the lack of follow-up, it provides a suitable context for introducing a new perspective regarding the effectiveness of new methods of cognitive bias modification.
 
 

Keywords

Main Subjects

Full Text

افسردگی یکی از شایع‏ترین مشکلات سلامت روان است که با غم و اندوه، از دست دادن علاقه یا لذت، احساس گناه و بی‏ارزشی، اختلال خواب یا اشتها، احساس خستگی و تمرکز ضعیف مشخص می­شود و بر اساس پایش سازمان جهانی بهداشت (WHO)[1] در سال 2021، حدود 5 درصد از جمعیت جهان از این اختلال رنج می‌برند (WHO, 2021). خطر ابتلا به افسردگی در طول زندگی 15 تا 18 درصد برآورد شده است (Guan et al., 2022). این اختلال روانی یکی از عوامل اصلی ناتوانی در سراسر جهان است (Guan et al., 2022) و انتظار می­رود تا سال 2030 رتبۀ اول ناتوان­سازی را در سراسر جهان کسب کند (Malhi & Mann, 2018). یکی از پیامدهای ناتوان‏ساز افسردگی اختلال در عملکرد شناختی یا توانایی‏هایی همچون تفکر، تمرکز و تصمیم‏گیری توصیف شده است و به عنوان یکی از علائم اصلی این اختلال در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در نظر گرفته شده است (Hasin et al., 2018). اختلال در عملکرد شناختی بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی (MDD)[2] از این نظر بسیار مهم است که یافته‏ها بیانگر رابطۀ بین نقایص شناختی با کاهش توانایی عملکرد در زندگی روزمره، کاهش موفقیت روان‏درمانی و افزایش خودکشی هستند (Kriesche et al., 2022). با وجود ناشناخته بودن علل بنیادین اختلالات خلقی، از جمله افسردگی، عوامل اصلی این اختلالات را می­توان در یکی از سه گروه عوامل بیولوژیک، ژنتیک و روانی اجتماعی یا ترکیبی از عوامل یادشده شناسایی کرد (Sadok et al, 2015/1389 ). علاوه بر عواملی همچون روان­رنجورخویی (عاطفۀ منفی)، عوامل شخصیتی، تجربه‏های ناگوار دوران کودکی، وقایع دشوار زندگی و تنش‏های محیطی، عوامل روان‏پویشی، بیماری­های جسمی مزمن و ناتوان‏کننده و انتقال‏دهنده­های عصبی (American Psychological Association [APA]., 2013)، سوگیری‏های شناختی نیز نقشی مؤثر در شکل‏گیری افسردگی دارند (Orchard et al., 2016). بر اساس نظریۀ شناختی افسردگی، بسیاری از اختلالات روانی، به ویژه افسردگی، با سوگیری­هایی ویژه مرتبط هستند که بر نحوۀ ادراک و واکنش فرد به محرک­های محیطی تأثیر می‏گذارند (Beck & Dozois, 2011). برای مثال، یافته­های پژوهش­هایی بسیار بیانگر این هستند که افراد افسرده به طور انتخابی به اطلاعات منفی توجه می‏کنند (Jopling et al., 2020) و تمایل دارند موقعیت‌های مبهم را منفی تفسیر کنند (Orchard et al., 2016). یافته‏ها همچنین بیانگر این مطلب هستند که افراد افسرده، در مقایسه با همتایان غیرافسرده، سوگیری تفسیر خصمانۀ بیشتری را نشان می‏دهند (Smith et al., 2016) و رابطه‏ای معنادار بین میزان افسردگی افراد و سوگیری در توجه (Mennen et al., 2019) و حافظۀ آشکار آن‏ها وجود دارد (Everaert et al., 2022).

در جنبش جدید روان‏شناسی مثبت‏نگر، یکی از مفاهیمی که با سلامت روان مرتبط است، مفهوم امیدواری است که با سلامت عمومی ارتباط دارد (قربانخانی و همکاران، 1395). امید از مهم­ترین نیازهای روانی انسان است که به عنوان توانایی طراحی گذرگاه­هایی به سوی اهداف مطلوب با وجود موانع موجود یا عاملیت لازم برای استفاده از این گذرگاه­ها تعریف می­شود (شاره و رباطی، 1399). امید حالت انگیزشی مثبت ناشی از تعامل فرد با محیط است و باعث می­شود فرد با وجود موانعی که در مسیر زندگی هستند، انگیزۀ خود را همواره حفظ کند (بهرامی عبدالمکی و همکاران، 1400). در نظریۀ اشنایدر[3]، امید سازه‏ای بسیار نزدیک به خوش‏بینی است و یافته­ها بیانگر رابطۀ معکوس این سازۀ روان‏شناختی با عواطف منفی (Ritschel & Cassiello-Robbins, 2023) و افسردگی هستند (Li et al., 2018). امیدواری، با واسطۀ خوش­بینی، رابطه‏ای معنادار با جهت‏گیری زندگی[4] دارد. جهت‏گیری نحوۀ نگریستن فرد به زندگی است که شامل دو بعد خوش­بینی و بدبینی است (Kennes et al., 2021). خوش­بینی انتظار دست‏یابی به نتایج مثبت است و نقطۀ مقابل آن بدبینی است که بر فاجعه‏آمیزترین علت هر شکستی تأکید می‏کند و به معنای داشتن انتظارات منفی است (Kaida & Kaida, 2019). پژوهش­هایی بسیار نشان داده­اند جهت­گیری زندگی با طیفی گسترده از سازه­های مرتبط با سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب رابطه دارد (Gillet et al., 2022)؛ به این ترتیب که افرادی با جهت­گیری زندگی خوش‏بینانه، نسبت به آینده نگرش مثبت دارند، برای غلبه بر چالش­ها تلاش می­کنند و در واقع، تسلیم افسردگی نمی­شوند. این افراد نه فقط در زندگی­روزمره، بلکه در کنار آمدن با حوادث تنش‏زا و تهدیدزای زندگی بیشترین تلاش خود را می­کنند (Parashar & Aleem, 2022). در مقابل، افراد با جهت­گیری بدبینانه، با الگوی رفتار اجتنبابی سعی می­کنند تا از ناملایمات دور بمانند (قاسم­نژاد و همکاران، 1401). در سال­های گذشته، رویکردهای شناختی به اختلالات روانی بیشتر بر پردازش اطلاعات (شیوه­ای که افراد محرک­های برخاسته از محیط را درک می‏کنند) تمرکز کرده‏اند و در تلاش می‏کنند تا الگوهای سیستماتیک انحراف از هنجار یا عقلانیت در قضاوت، یا به عبارت دقیق­تر، سوگیری‏های شناختی را شناسایی کنند؛ زیرا عموم نظریه­های شناختی باور دارند سوگیری در فرآیند پردازش اطلاعات نقشی مهم در ایجاد و تداوم اختلالات هیجانی دارد (Clark & McManus, 2002). اصلاح سوگیری­های شناختی یکی از روش­های جدیدی است که در پژوهش­های سال­های گذشته در رابطه با اختلالات روان‏شناختی مختلف به کار برده شده­است. تعدادی زیاد از پژوهش­ها نشان داده­اند اصلاح سوگیری شناختی (CBM)[5] قادر است سوگیری­هایی طولانی‏مدت که در افراد با اختلالات هیجانی وجود دارند، تغییر دهد (Doolan & Bryant, 2021). در مداخله‏های معطوف به اصلاح سوگیری‌های شناختی، با توجه به اهمیت فرایندهای شناختی، تلاش می‏شود تا مکانیسم‌های شناختی زیربنایی اختلالات شناسایی و شیوه‌ای که فرد اطلاعات را پردازش می‌کند، اصلاح شوند. گاهی اوقات، هدف از اجرای برنامۀ مداخله‏ای حذف اطلاعات سوگیرانۀ منفی از حافظه، یا به عبارت دقیق­تر، حذف اطلاعاتی مشخص است که به نحوی سوگیرانه یادآوری می‏شوند (et al., 2020 Jopling). گاهی هدف این است که تمرکز توجه بر محرک‌های منفی برداشته شود تا فرد بتواند بدون سوگیری توجه نسبت به محرک‏های مشخص، به همۀ محرک‏های محیطی مهم توجه کند (Suslow et al., 2020) و بعضی مواقع نیز شیوۀ تفسیر سوگیرانۀ افراد از محرک‏ها هدف قرار می‌گیرد (Nieto & Vazquez, 2021) تا فرد بتواند محرک‏ها را به صورت واقع‏بینانه تفسیر کند (Schmidt & Vereenooghe, 2021)؛ بنابراین، سوگیری­های شناختی در سه حوزۀ توجه، تفسیر و حافظه مطالعه شده‏اند (et al., 2010 Peckham) و روش‏های مداخله‏ای متناسب با هر کدام نیز تحت عنوان کلی اصلاح سوگیری شناختی و در قالب سه شیوۀ مداخله‏ای اصلاح سوگیری توجه (ABM)[6]، اصلاح سوگیری تفسیر (IBM)[7] و اصلاح سوگیری حافظه (MBM)[8] شکل گرفته‏اند (et al., 2012 Burack). این روش‏های اصلاح سوگیری شناختی نسبتاً جدید دسته­ای از فرآیند­های درمانی تا حدودی مستقل از درمانگر هستند و عمدتاً برای درمان اختلالات اضطرابی، عاطفی و انواع اعتیاد به عنوان درمان سرپایی استفاده می‏شوند (خدادای ارکوینی و همکاران، 1400). اصلاح سوگیری شناختی سوگیری را از طریق روندهای بیشتر ناآشکار و آزمایشی (در مقایسه با فرآیندهای روان­درمانی آشکارتر و کلامی) تغییر می­دهد. اگرچه انجام یک تکلیف اصلاح سوگیری شناختی ارادی است، پردازش­های هدف این تکلیف معمولاً در شرایط کنترل ارادی اتفاق نمی­افتند و آزمودنی­ها از این تکلیف آگاه نیستند (Cristea et al., 2015). در واقع، اصلاح سوگیری شناختی به مجموعۀ فرآیندهایی با هدف تغییر، بهبود و اصلاح سوگیری در افراد سالم و همچنین، حوزه‏ای گسترده­ از درمان­های روان‏شناختی (غیردارویی) برای اختلال ‏هایی همچون افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، پرخاشگری و اختلالات خوردن اشاره دارد و زیرمجموعه‏ای از درمان­های روان‏شناختی است که بر مبنای فرآیندهای شناختی قرار دارند و به عنوان مداخله‏های مستقل یا مکمل برای سایر مداخله‏ها استفاده می‏شوند (et al., 2007 Mathews). اصلاح سوگیری شناختی با استفاده از اصول اولیۀ یادگیری، ضمن اینکه روش‏های سالم‏تر پردازش اطلاعات را در اختیار افراد قرار می‏دهد، سوگیری‌های زمینه‏ساز نقص در عملکرد شناختی، عاطفی و رفتاری را نیز برطرف می‏کند (Cristea et al., 2015). یافته­های پژوهش‏هایی متعدد بیانگر تأثیر اصلاح سوگیرهای شناختی بر پیشگیری یا بهبود علائم اختلالات روان‏شناختی هستند. برای نمونه، برانینگ[9] و همکاران (2012) نشان دادند اصلاح سوگیری توجه می­تواند یک واکسن شناختی در برابر افسردگی فراهم کند و راهکاری مفید را در پیشگیری ثانویه از بیماری ارائه دهد. ترکان[10] و همکاران (2014) نیز با بررسی اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی تفسیر دریافتند شیوۀ اصلاح سوگیری تفسیر از طریق تصویرسازی مثبت، به طرزی معنادار به کاهش سوگیری تفسیری منفی و کاهش علائم خلق افسرده و نیز بهبود معنادار عاطفه منجر می‏شود. در برنامۀ اصلاح سوگیری شناختی نیز، تأثیر مستقیم و غیرمستقیم اصلاح سوگیری شناختی بر حافظه و تأثیر غیرمستقیم آن بر تغییر نشانه­های افسردگی و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم آن بر نگرش­های ناسازگارانه مشخص شد (Nieto & Vazquez, 2021). در پژوهش فالکیستین[11] و همکاران (2022)، اصلاح سوگیری شناختی در افراد با اختلال وسواسی جبری، در مقایسه با آموزش روانی، تأثیری بیشتر بر کاهش سوگیری تفسیر داشت. یافته­های جوناسن[12] و همکاران (2019) نیز نشان داد آموزش اصلاح سوگیری شناختی به کاهش جالب توجه در علائم افسردگی در مقایسه با گروه کنترل منجر می­شود. یافته‏های مطالعۀ معطوف به بررسی اثربخشی آموزش اصلاح سوگیری توجه [13](ABMT)  برای درمان افسردگی نیز بهبود معنادار در نشانه­های افسردگی را نشان داد (Hsu et al., 2022). روشنی و همکاران (1399) نیز بیان کردند اجرای برنامۀ مداخله‏ای معطوف به اصلاح سوگیری تفسیر به کاهش سوگیری­های بیماران مبتلا به اختلال افسردگی خفیف تا شدید منجر می‏شود. به طور کلی، این دسته از درمان­ها قابلیت این را دارند که با استفاده از فناوری‏های جدید (اینترنت و موبایل) با یا بدون همکاری و نظارت متخصص بالینی ارائه شوند؛ از این رو، بسیار مقرون‏به‏صرفه هستند و نسبت به روش­های درمانی سنتی، دسترسی راحت­تری دارند (خدادای ارکوینی و همکاران، 1400). با توجه به میزان شیوع زیاد و روند رو به رشد اختلال افسردگی و ارتباط تأییدشدۀ بین اختلالات عاطفی و سوگیری­های شناختی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر اصلاح سوگیری شناختی نسبت به چهره‏های غمگین بر شاخص­های افسردگی، امیدواری و جهت­گیری زندگی دانشجویان دارای افسردگی متوسط اجرا شد.

روش پژوهش

روش پژوهش نیمه‏آزمایشی و طرح آن پیش‏آزمون و پس‏آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری شامل دانشجویان دارای افسردگی متوسط دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی 1400-1401 بود. نمونۀ آماری با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند از میان 327 دانشجو (218 دختر و 109 پسر) با دامنۀ سنی 18 تا 27 سال با میانگین سنی 2/21 سال انتخاب شد که پرسشنامۀ افسردگی بک[14] را تکمیل کرده بودند. گفتنی است، تعداد 78 نفر (56 دختر و 22 پسر) از دانشجویان یادشده به عنوان افراد دارای افسردگی متوسط (نمرۀ 20 تا 28) شناسایی شدند و 40 نفر از آن‏ها (26 دختر و 14 پسر) با استفاده از روش گمارش تصادفی در دو گروه 20نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ملاک­های ورود به پژوهش شامل نمرۀ 20 تا 28 در پرسشنامۀ افسردگی بک (افسردگی متوسط) و تمایل به حضور در جلسه‏های مداخله (اصلاح سوگیری شناختی) و ملاک‏های خروج از پژوهش شامل عدم شرکت در بیش از یک جلسه از جلسه‏های مداخله، دریافت درمان­های روان‏شناختی یا روان‏پزشکی در طول جلسه‏های مداخله و بروز مشکل جدی تشدیدکنندۀ افسردگی در زندگی بودند. قبل و بعد از انجام مداخله، پیش‏آزمون و پس‏آزمون برای افسردگی، امیدواری و جهت­گیری مثبت و منفی اجرا شدند.

ابزار پژوهش

الف) پرسشنامۀ افسردگی بک – ویرایش دوم (BDI-II)[15]

این پرسشنامه یک شاخص خودگزارشی 21ماده­ای از نشانه­های افسردگی تجربه‏شده در دو هفتۀ گذشته و شکل بازنگری‏شدۀ پرسشنامۀ افسردگی بک است. مؤلفه­های افسردگی که در این پرسشنامه سنجش می‏شوند شامل نشانه­های عاطفی، شناختی، رفتاری، جسمی، انگیزشی و افکار خودکشی هستند. گویه­ها از 0 تا 3 درجه­بندی می­شوند. بیشترین نمرۀ فرد در این پرسشنامه 63 است و به عنوان قاعده‏ای کلی، نمرۀ 19-14 افسردگی خفیف، 28-20 افسردگی متوسط و 63-29 افسردگی شدید در نظر گرفته می­شود. این پرسشنامه همسانی درونی 91/0 و پایایی بازآزمایی 93/0 دارد. در نمونۀ ایرانی، مقدار ضریب آلفای کرونباخ 91/0 و ضریب پایایی 94/0 برای این مقیاس محاسبه شده است (دادفرنیا و همکاران، 1399).

ب) پرسشنامۀ امید به زندگی اشنایدر[16]

این پرسشنامه توسط اشنایدر و همکاران (1991) با 12 پرسش و در دو بُعد (تفکر عاملی 2، 9، 10 و 12 و تفکر راهبردی 1، 4، 7، و 8) در طیف پنج‏درجه­ای لیکرت (بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد) طراحی شده است که به‏ترتیب از 1 تا 5 نمره­گذاری می‏شوند. پرسش‏های 1، 5، 7 و 11 پرسش‏های انحرافی در نظر گرفته شده­اند. امتیاز بیشتر در پرسشنامه نشان­دهندۀ امید به زندگی بیشتر خواهد بود و برعکس. شواهد اولیه در رابطه با اعتبار و پایایی این آزمون توسط اشنایدر و همکاران (1991) فراهم شده است. روایی محتوا و سازۀ این مقیاس در ایران در پژوهش علاء الدینی و همکاران (1386) تأیید شده است و پایایی به روش آلفای کرونباخ برای تفکر عاملی 73/0، تفکر راهبردی 78/0 و برای کل 81/0 گزارش شده است.

پ) پرسشنامۀ جهت‏گیری در زندگی[17]

این پرسشنامه توسط شییر[18] و همکاران تهیه شده و شامل 10 پرسش است و خوش­بینی را می­سنجد. این پرسشنامه از طریق طیف پنج‏درجه‏ای لیکرت (کاملاً موافق = 0 تا کاملاً مخالف = 5) نمره­گذاری می­شود. در پژوهشی، آلفای کرونباخ 88/0 و روایی محتوایی و صوری توسط جمعی از متخصصان 79/0 گزارش شد (Jovanovic & Gavrilov-Jerkovic, 2012). در بررسی ویژگی­های روان‏سنجی آزمون جهت­گیری زندگی در زنان ایرانی، روایی سازۀ آزمون نشان داد ضریب همبستگی دو عامل خوش­بینی و بدبینی با آزمون رضایت از زندگی به‏ترتیب 33/0 و 35/0 ، با عاطفۀ مثبت 33/0 و 20/0-، با عاطفۀ منفی 22/0- و 26/0، با ارزیابی­های شناختی شامل تهدید 20/0- و 30/0، با چالش 18/0 و 20/0- و با منابع 22/0 و 17/0 است و ضریب همسانی درونی آزمون برای خوش‏بینی 88/0 و برای بدبینی 77/0 است و از این رو، آزمون از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است (خدایی و همکاران، 1395).

ت) تصاویر چهره‏های غمگین و عادی

 در گام نخست، از طریق جست‏وجو در مجموعۀ داده‏های مختلف در رابطه با هیجان‏های چهره‏ای از جمله مجموعۀ دادۀ دانشگاه سالفورد[19] و تصاویر چهره‏های هیجانی گوگل، 200 تصویر چهره شامل 100 چهرۀ غمگین و 100 چهرۀ عادی (غیرغمگین) توسط پژوهشگران انتخاب شدند. سعی شد تصاویری انتخاب شوند که از نظر ابعاد و رنگ زمینه بیشترین شباهت را به هم داشته باشند. هرچند انتخاب تصاویر کاملاً یکسان از منظر دو ویژگی بالا در عمل امکان‏پذیر نبود، زوج تصاویری که به عنوان چهره‏های معمولی و غمگین در هر اسلاید ارائه می شدند، از نظر ابعاد و رنگ زمینه یکسان بودند (جزئیات در بخش معرفی آزمایۀ دات پروب[20] ارائه شده‏اند). در گام دوم، تصاویر انتخاب‏شده توسط پژوهشگران در اختیار 20 نفر از دانشجویانی قرار گرفتند که بر اساس ملاک‏های ورود واجد شرایط حضور در پژوهش بودند ولی با توجه به انتخاب تصادفی اعضای نمونه به عنوان نمونه انتخاب نشده بودند، تا میزان غمگینی تصاویر چهره­ها را در یک مقیاس درجه‏بندی از صفر (غیرغمگین/عادی) تا هفت (بسیار غمگین) درجه‏بندی کنند. در نهایت، 80 تصویر که میانگین نمره‏های آن­ها کمتر از 2 بود، به عنوان تصاویر عادی و 80 تصویر که میانگین نمرۀ بیشتر از 5 را دریافت کرده بودند، به عنوان تصاویر چهرۀ غمگین برای استفاده در تکلیف دات پروب انتخاب شدند.

ث) آزمایۀ اصلاح‏شدۀ دات پروب

برای سنجش و اصلاح سوگیری از تکلیف دات پروب (کاوش نقطه) تصویری استفاده شد که در سال 2017 اصلاح شده است. شیوۀ عملکرد این نرم‏افزار به این صورت است که ابتدا، به منظور تمرکز توجه شرکت‏کننده به صفحۀ نمایش، یک علامت مثبت (+) به مدت 500 میلی‏ثانیه در وسط صفحۀ نمایش ارائه می‏شود. سپس، دو محرک هدف و خنثی (در این پژوهش، تصاویر چهره‏های غمگین و عادی) به مدت 2000 میلی‏ثانیه در سمت چپ و راست صفحۀ نمایش ظاهر می­شوند. بلافاصله پس از ناپدید شدن محرک‏ها، یک دایرۀ کوچک سیاه‏رنگ در جای یکی از محرک‏ها ظاهر می‌شود و شرکت‏کننده باید به‏محض دیدن دایره، با فشار دادن یکی از دو کلید جهت‏نما (راست یا چپ) بر روی صفحۀ کلید رایانه، مشخص کند دایره به‏جای کدام تصویر ظاهر شده است. رایانه پاسخ و زمان واکنش شرکت‏کننده را تا یک‏هزارم ثانیه ثبت خواهد کرد. از منظر شناختی، واکنش سریع‏تر به دایره به معنای توجه ویژه (سوگیری توجه) فرد نسبت به چهره‏ای است که دایره به‏جای آن ظاهر شده است. از این تکلیف برای شناسایی و اصلاح سوگیری­های شناختی استفاده می­شود؛ به این ترتیب که برای سنجش سوگیری شناختی، زمان واکنش به محرک‏های هدف (چهرۀ غمگین) از زمان واکنش به محرک‏های خنثی (چهرۀ عادی) کسر می‏شود (Price & et al., 2015). هرچه زمان واکنش به محرک‏های هدف از زمان واکنش به محرک‏های خنثی کمتر باشد، سوگیری بیشتر است. به منظور اصلاح سوگیری توجه نیز، در طی هشت جلسه، در هر جلسه 120 زوج تصویر ارائه می‏شوند و در 80 درصد موارد، دایره به‏جای محرک خنثی (چهرۀ عادی) ارائه می‏شود و فرض بر این است که فراوانی زیاد ظاهر شدن دایره به‏جای چهره‏های عادی به­تدریج سوگیری افراد نسبت به چهره‏های افسرده را کاهش می‏دهد و توجه آن‏ها را نسبت به چهره‏های معمولی معطوف می‏کند (Fernandes et al., 2022).

 

روش اجرا

پس از شناسایی نمونۀ آماری بر اساس ملاک‏های ورود، شرکت‏کنندگان هر دو گروه ابتدا پرسشنامه‏های افسردگی، امید به زندگی و جهت‏گیری زندگی را تکمیل کردند. سپس، میزان سوگیری شناختی هر کدام از شرکت‏کنندگان هر دو گروه نسبت به چهره‏های غمگین با تکلیف دات پروب ارزیابی شد. با توجه به اینکه هدف اصلی مداخله کاهش توجه سوگیرانۀ فرد (سوگیری) نسبت به چهره‏های غمگین و جلب توجه او به چهره‏های عادی بود، شرکت‏کنندگان گروه آزمایشی در طی هشت جلسۀ حدوداً 30دقیقه‏ای، تکلیف دات پروب را انجام دادند.

تحلیل داده­ها

برای تجزیه و تحلیل داده‏ها، از روش­های آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و از روش­های آمار استنباطی مانند تحلیل کواریانس چندمتغیره (مانکوا[21]) استفاده شد و داده­ها به وسیلۀ نرم‏افزار تحلیل آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند.

 

یافته­ها

در تحلیل توصیفی داده­ها، شاخص­های گرایش به مرکز و پراکندگی متغیرها در دو گروه آزمایش و کنترل در دو بازۀ زمانی پیش‏آزمون و پس‏آزمون بررسی شدند. نتایج این دو آزمون در جدول 1 ارائه شده است.

 

جدول 1: میانگین، انحراف استاندارد متغیر افسردگی، امیدواری و جهت­گیری به زندگی

Table 1: Mean, standard deviation of depression, hope and life orientation

متغیر

آزمون

آزمایش

کنترل

میانگین

انحراف استاندارد

میانگین

انحراف استاندارد

افسردگی

پیش‏آزمون

85/27

23/4

05/28

18/4

پس‏آزمون

40/23

79/3

75/27

69/3

امید به زندگی

پیش‏آزمون

60/22

24/3

50/23

62/3

پس‏آزمون

20/28

36/3

30/24

89/3

جهت‏گیری مثبت

پیش‏آزمون

12/5

39/1

30/5

63/1

پس‏آزمون

87/7

98/1

67/5

13/2

جهت‏گیری منفی

پیش‏آزمون

10/8

92/1

50/8

71/1

پس‏آزمون

20/6

87/1

80/8

39/2

پس از بررسی پیش­‏فرض­های همگنی و همسانی واریانس‏ها که نتایج آن در جدول 2 ارائه شده­ است، تحلیل کوواریانس چندمتغیره انجام شد.

جدول 2: آزمون لوین (آزمون همسانی واریانس‏های پیش‏آزمون و پس‏آزمون)

Table 2: Levine's test (the test of homogeneity of pre-test and post-test variances)

متغیر

F

DF1

DF2

p

افسردگی

339/2

1

38

144/0

امید به زندگی

498/0

1

38

488/0

جهت‏گیری مثبت زندگی

002/0

1

38

963/0

جهت‏گیری منفی زندگی

010/0

1

38

921/0

 

نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره (مانکوا) در جدول 3 بر روی نمره‏ها در دو گروه آزمایش و کنترل گزارش شده­ است. با توجه به اینکه تمامی آزمون‏های مانکوا (اثر پلایی[22]، لامبدایی ویلکز[23]، اثر هتلینگ[24]، بزرگ‏ترین ریشۀ خطا[25]) در سطح (01/0p<) معنادار هستند، می‏توان گفت بین دو گروه آزمایش و کنترل تفاوتی معنادار وجود دارد.

 

 

 

جدول 3: نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره (مانکوا) در پیش‏آزمون و پس‏آزمون

Table 3: The results of multivariate covariance analysis (MANCOVA) in pre-test and post-test

نام آزمون

مقدار

F

DF فرضیه

DF خطا

p

توان آزمون

اثر پلایی

482/0

991/6

1

2

01/0

864/0

لامبدایی ویلکز

518/0

991/6

1

2

01/0

864/0

اثر هتلینگ

932/0

991/6

1

2

01/0

864/0

بزرگ‏ترین ریشۀ خطا

932/0

991/6

1

2

01/0

864/0

 

نتایج جدول 4 نشان می­دهد بین میانگین نمره‏های افسردگی، امید به زندگی، جهت­گیری مثبت زندگی و جهت­گیری منفی زندگی، در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوتی معنادار وجود دارد (01/0p<). به عبارت دیگر، در گروه آزمایش که با تکلیف دات پروب برای اصلاح سوگیری شناختی اجرا شد، میانگین نمره‏های افسردگی نسبت به گروه کنترل به طرزی معناداری کمتر، میانگین نمره‏های امید به زندگی و جهت­گیری مثبت زندگی بیشتر و میانگین نمره‏های جهت­گیری منفی زندگی کمتر است و می­توان نتیجه گرفت اصلاح سوگیری­های شناختی بر بهبود شاخص افسردگی، امید به زندگی و جهت­گیری زندگی موثر بوده است.

 

جدول 4: نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) بر روی متغیرها

Table 4: The results of multivariate covariance analysis on the variables

متغیرها

مجموع مربعات

درجۀ آزادی

میانگین مربعات

F

p

اندازۀ اثر

توان آزمون

افسردگی

564/816

1

564/816

069/8

01/0

335/0

760/0

امید به زندگی

649/102

1

649/102

269/17

01/0

504/0

974/0

 

جهت‏گیری مثبت زندگی

633/239

1

633/239

301/14

01/0

544/0

934/0

جهت‏گیری منفی زندگی

695/88

1

695/88

123/22

01/0

648/0

990/0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بحث و نتیجه‏گیری

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر اصلاح سوگیری شناختی نسبت به چهره‏های غمگین بر شاخص­های افسردگی، امیدواری و جهت­گیری زندگی انجام شد و همان‏گونه که در بخش نتایج به‏تفصیل گزارش شد، یافته­ها بیانگر تأثیر برنامۀ مداخله­ای بر کاهش افسردگی، بهبود امیدواری، افزایش جهت­گیری مثبت و کاهش جهت­گیری منفی هستند که با یافته­های جوپلینگ[26] و همکاران (2020)، ترکان و همکاران (2014)، جوناسن و همکاران (2019)، هسو[27] و همکاران (2022) و کایدا و کایدا[28] (2019) همسو است.

در تبیین یافته­های پژوهش حاضر، می­توان به اصول نظریه­های برجستۀ شناختی مبنی بر نقش قضاوت‏های نابه‏هنجار و غیرمنطقی در شکل‏گیری و تداوم افسردگی استناد کرد. ادعای متمایز مدل­های شناختی افسردگی آن است که نگرش منفی نه فقط همراه و نشانۀ افسردگی، بلکه پیشایندی عمده نیز برای افسردگی است (Williams et al., 2015). با توجه به اینکه افراد افسرده تمایل دارند اطلاعات منفی را آسان­تر از اطلاعات مثبت یا خنثی پردازش کنند، این پردازش­های سوگیرانه به عنوان مانعی برای ارزیابی واقع‏بینانه رویدادهای روزمره عمل می‏کنند و به شکل‏گیری یا تداوم و تشدید افسردگی منجر می­شوند (نیکبخت و همکاران، 1396). یافتۀ پژوهش حاضر را می‏توان بر اساس یافته‏هایی که بیانگر توجه گزینشی افراد افسرده به هیجان‏های ناخوشایند و همچنین، تمایل آن‏ها به ادراک چهره­های هیجانی خنثی به صورت چهره‏های غمگین هستند، نیز تبیین کرد (Carballedo et al., 2011). یکی از نشانه‏های اختلال افسردگی سوگیری در پردازش هیجانی مطابق خلق است که این سوگیری­های شناختی به ویژه در رابطه با چهره­های هیجانی برجسته‏تر هستند (Panchal et al., 2019). با توجه به اصول اولیۀ یادگیری و همچنین، یافته‌های روان‏شناسی شناختی مبنی بر اینکه اگر توجه فرد را از محرک‌های منفی جدا و به سمت محرک‌های خنثی سوق داده شود، به­تدریج سوگیری فرد نسبت به محرک‏های منفی کاهش می‏یابد، تأثیر برنامۀ مداخله‏ای با استفاده از نرم‏افزار دات پروب توجیه می‏شود. در برنامۀ مداخله‏ای معطوف به اصلاح سوگیری، شرطی‏سازی بین چهرۀ خنثی و پروب رخ می­دهد. از آنجا که پروب به‏جای چهرۀ خنثی ظاهر می‏شود، به‏تدریج توجه فرد از چهرۀ غمگین به طرف چهرۀ خنثی جلب می­شود و این یادگیری به شکل خودکار و ضمنی انجام می‏شود. همان‏طور که یافته‏های پژوهش‏های قبلی نیز نشان می‏دهند، شرکت‏کنندگان در پژوهش هیچ تفاوتی را بین مرحلۀ سنجش سوگیری شناختی (که در آن دایرۀ مشکی با نسبت تقریباً یکسان به‏جای محرک‏های خنثی و هدف ظاهر می‏شود) و مرحلۀ اصلاح سوگیری شناختی (که در آن دایرۀ مشکی در 80 درصد موارد به‏جای محرک‏های خنثی ظاهر می‏شود) تشخیص نمی‏دهند (ارسنجانی و همکاران، 1399)؛ بنابراین، توجه فرد از محرک‌های با بار هیجانی منفی به طور نامحسوس و ضمنی جدا و به سمت محرک‌های خنثی سوق داده می­شود که به کاهش سوگیری توجه فرد منجر می­شود. در تبیین تأثیر اصلاح سوگیری شناختی نسبت به چهره‏های غمگین بر افزایش امیدواری و جهت‏گیری مثبت زندگی نیز، می‏توان به رابطۀ معکوس بین امیدواری با عواطف منفی (Ritschel & Cassiello-Robbins, 2023) و افسردگی (Li et al., 2018) اشاره کرد. همچنین، با در نظر گرفتن اینکه توجه انتخابی فیلتر اولیۀ پردازش نشانه‏های محیطی است، انتظار می‏رود اصلاح توجه انتخابی پردازش انواع دیگر اطلاعات را تسهیل کند و این امر به بهبود امیدواری و جهت­گیری مثبت در زندگی منجر شود. هرچند پژوهش حاضر دارای محدودیت‌هایی همچون عدم کنترل همبودی‌ها، محدود بودن جامعۀ آماری، عدم کنترل زمان بیماری و عدم اجرای مرحلۀ پیگیری است، چشم‏اندازی جدید را در رابطه با تاثیرگذاری روش­های جدید اصلاح سوگیری های شناختی گشود. با توجه به اینکه این نوع مداخله به صورت غیرحضوری و آنلاین نیز انجام می‏شود، انتظار می­رود جای خود را در میان سایر روش­های درمانی باز کند.

 

[1] World Health Organization

[2] Major depressive disorder

[3] Snyder

[4] life Orientation

[5] Cognitive bias modification

[6] Attention bias modification

[7] Interpretation bias modification

[8] Memory bias modification

[9] Browning

[10] Torkan

[11] Falkenstein

[12] Jonassen

[13] Attention bias modification training

[14] Beck

[15] Beck Depression Inventory II

[16] Snyder Hope Scale

[17] Life Orientation Test (LOT-10)

[18] Scheier

[19] Salford

[20] Dot Probe Task

[21] Multivariable Analyze of Covariance (MANCOVA)

[22] Pillais Trace

[23] Lambda Wilks

[24] Hotelling's Trace

[25] Roy's Largest Root

[26] Jopling

[27] Hsu

[28] Kaida & Kaida

References

ارسنجانی، م.، ضرغام حاجبی، م.، و میرزاحسینی، ح. (1399). اثربخشی مداخلۀ اصلاح سوگیری شناختی بر کاهش سوگیری توجه دانش‏آموزان دارای اضطراب امتحان. راهبردهای آموزش (راهبردهای آموزش در علوم پزشکی)، 13(4)، 325-334. https://sid.ir/paper/413176/fa
بهرامی عبدالملکی، ش.، همایونی، ع.، و علیالی، م. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب‏آوری، به‏زیستی روان‏شناختی و امید به زندگی در بیماران آسماتیک. طلوع بهداشت، 20(1(پیاپی 85))، 55-68. https://sid.ir/paper/966794/fa
خدادادی ارکوینی، ش.، خدادادی، م.، و داوودی، ح. (1400). مروری بر درمان شناختی اختلالات روانی مبتنی بر اصلاح سوگیری. علوم اعصاب شفای خاتم، 9(3 )، 140-150. https://sid.ir/paper/986727/fa
خدایی، ع.، زارع، ح.، علی پور، ا.، و شکری، ا. (1395). ویژگی‏های روان‏سنجی نسخة تجدیدنظرشدة آزمون جهت‏گیری زندگی. روان‏شناسی کاربردی،10(3(پیاپی 39))، 387-405.  https://sid.ir/paper/151726/fa
دادفرنیا، ش.، هادیان فرد، ح.، رحیمی، چ.، و افلاک‏سیر، ع. (1399). تنظیم هیجان و نقش آن در پیش‏بینی نشانه‏های افسردگی در دانشجویان. طلوع بهداشت، 19(1(پیاپی 79))، 32-47. https://sid.ir/paper/365577/fa
روشنی، ف.، نجاتی، و.، و فتح‏آبادی، ج. (1399). بررسی اثربخشی اصلاح سوگیری تفسیر بر ترمیم و کاهش علائم رفتاری و شناختی بیماران مبتلا به افسردگی. مجلۀ علوم روانشناختی، 19(85)، 1-9. https://sid.ir/paper/92969/fa
سادوک، ب.، سادوک، و.، و روئیز، پ. (2015). خلاصۀ روان‏پزشکی کاپلان و سادوک (مهدی گنجی، مترجم (1398)؛ ویرایش یازدهم؛ جلد دوم). تهران، نشر ساوالان، صص. 99-98.
شاره، ح.، و رباطی، ز. (1399). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر خودکارآمدی در درد، خستگی، امید به زندگی و افسردگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس: یک کارآزمایی بالینی. مجلۀ روان‏پزشکی و روان‏شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 26(4)، 418-431. https://sid.ir/paper/996330/fa
علاالدینی، ز.، کجباف، م.، و مولوی، ح. (1386). بررسی اثربخشی امیددرمانی گروهی بر میزان امید و سلامت روانی. پژوهش در سلامت روانشناختی، 1(4)، 67-76. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/573025/
قاسم‏نژاد، ک.، زارع، ز.، قاسم پور، ا.، کلانتری، م.، و علیمردانی، س. (1401). اثربخشی درمان شفقت‌ورزی بر جهت‌گیری زندگی و بخشودگی بین‌فردی بین همسران جانبازان. فصلنامۀ روان‏شناسی نظامی، 13(50)، 131-145. https://jmp.ihu.ac.ir/article_207415.html?lang=fa
قربانخانی، م.، رضایی، م.، و عزلتی دوست، ا. (1395)، بررسی رابطۀ بین امید به زندگی و سلامت عمومی با اضطراب مرگ بر بیماران مبتلا به ایدزدر شهر تهران. دومین کنفرانس بین‏المللی مدیریت و علوم انسانی. https://civilica.com/doc/549949
نیکبخت، ع.، نشاط‏دوست، ح.، و مهرابی، ح. (1396). مقایسۀ اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی تفسیری مثبت (CBM-I)، اصلاح سوگیری شناختی مبتنی بر خودزایی و آموزش شناختی - رفتاری کامپیوتری بر افسردگی. مطالعات روانشناسی بالینی، 8(29)، 45-67. https://jcps.atu.ac.ir/article_8314.html?lang=fa
 
 
 
 
References
Alaeddini, Z., Kajbaf, M. B., & Molavi, H. (2008). the effects of group hope-therapy on mental health of female students in isfahan university. Research in psychological health, 1(4), 66-76. https://sid.ir/paper/134042/en [In Persian]
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric Disorders ( (Y. Seyyed Mohammadi, Trans.; Fifth ed.), Tehran: Ravan, p. 1416.
Arsanjani, M., Zargham hajebi, M., & Mirzahosseini, H. (2020). The effectiveness of cognitive bias Modification intervention on reducing attention bias of students with test anxiety. Educational strategies, 13(4), 325-334. https://sid.ir/paper/413176/en [In Persian]
Bahrami Abdolmalaki, Sh., Homayouni, A R., & Aliyali, M. (2021). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Resilience, Psychological WellBeing, and Life Expectancy in Asthmatic Patients. Toloo-e-behdasht, 20(1(85)), 55-68. https://sid.ir/paper/966794/en [In Persian]
Beck, A. T., & Dozois, D. J. A. (2011). Cognitive therapy: current status and future directions. Annu. Rev. Med., 62, 397–409. http://doi.org/10.1146/annurev-med-052209-100032
Browning, M., Holmes, E. A., Charles, M., Cowen, P. J., & Harmer, C. J. (2012). Using attentional bias modification as a cognitive vaccine against depression. Biological psychiatry, 72(7), 572-579. https://doi.org/10.1016%2Fj.biopsych.2012.04.014
Burack, J. A., Enns, J. T., & Fox, N. A. (Eds.). (2012). Cognitive neuroscience, development, and psychopathology: Typical and atypical developmental trajectories of attention. Oxford University Press.
Carballedo, A., Scheuerecker, J., Meisenzahl, E., Schoepf, V., Bokde, A., Möller, H. J., ..., & Frodl, T. (2011). Functional connectivity of emotional processing in depression. Journal of affective disorders, 134(1-3), 272-279. https://doi.org/10.1016/j.jad.2011.06.021
Clark, D. M., & McManus, F. (2002). Information processing in social phobia. Biological psychiatry, 51(1), 92-100. https://doi.org/10.1016/s0006-3223(01)01296-3
Cristea, I. A., Kok, R. N., & Cuijpers, P. (2015). Efficacy of cognitive bias modification interventions in anxiety and depression: meta-analysis. The British Journal of Psychiatry, 206(1), 7-16.
Dadfarnia, Sh., Hadianfard, H., Rahimi, C. H., & Aflakseir, A. (2020). Predicting Depression Based on Cognitive Emotion Regulation Strategies. Toloo-e-behdasht, 19(1(79)), 32-47. https://sid.ir/paper/365577/en [In Persian]
Doolan, E. L., & Bryant, R. A. (2021). Modifying insecure attachment style with cognitive bias modification. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 73, 101664.
Everaert, J., Vrijsen, J.N., Martin-Willett, R., van de Kraats, L., & Joormann, J. (2022). A Meta-Analytic Review of the Relationship Between Explicit Memory Bias and Depression: Depression Features an Explicit Memory Bias That Persists Beyond a Depressive Episode. Psychological Bulletin, 148(5), 435–463. http://doi.org/10.1037/bul0000367
Falkenstein, M. J., Kelley, K. N., Dattolico, D., Kuckertz, J. M., Bezahler, A., Krompinger, J., ..., & Beard, C. (2022). Feasibility and acceptability of cognitive bias modification for interpretation as an adjunctive treatment for OCD and related disorders: a pilot randomized controlled trial. Behavior Therapy, 53(2), 294-309. https://doi.org/10.1016/j.beth.2021.09.002
Fernandes-Magalhaes, R., Ferrera, D., Peláez, I., Martín-Buro, M. C., Carpio, A., De Lahoz, M. E., ..., & Mercado, F. (2022). Neural correlates of the attentional bias towards pain-related faces in fibromyalgia patients: An ERP study using a dot-probe task. Neuropsychologia, 166. https://doi.org/108141.10.1016/j.neuropsychologia.2021.108141
Ghasemnezhad, K., Zare, Z., Ghasempoor, E., Kalantari, M., & Alimardani, S. (2022). The Effectiveness of Compassion Treatment on Life Orientation and Interpersonal Forgiveness among Veterans' Spouses. Military Psychology, 13(50), 131-145. https://jmp.ihu.ac.ir/article_207415.html?lang=fa [In Persian]
Gillet, N., Morin, A. J., Fernet, C., Austin, S., & Huyghebaert-Zouaghi, T. (2022). Telepressure and recovery experiences among remote and onsite workers. Journal of Personnel Psychology, 22. http://doi.org/10.1027/1866-5888/a000303
Gurbankhani, M., Rezaei, M., and Azlati Dost, A. (2016), investigating the relationship between life expectancy and general health with death anxiety in AIDS patients in Tehran. The second international conference on management and humanities. https://civilica.com/doc/549949
Guan, N., Guariglia, A., Moore, P., Xu, F., & Al-Janabi, H. (2022). Financial stress and depression in adults: A systematic review. PloS one, 17(2), e0264041. https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0264041
Hasin, D. S., Sarvet, A. L., Meyers, J. L., Saha, T. D., Ruan, W. J., Stohl, M., et al. (2018). Epidemiology of adult DSM-5 major depressive disorder and its Specifiers in the United States. JAMA  Psychiat, 75, 336–346. http://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2017.4602  
Hsu, K. J., Shumake, J., Caffey, K., Risom, S., Labrada, J., Smits, J. A., ..., & Beevers, C. G. (2022). Efficacy of attention bias modification training for depressed adults: A randomized clinical trial. Psychological medicine, 52(16), 3865-3873. https://doi.org/10.1017/s0033291721000702
Jonassen, R., Harmer, C. J., Hilland, E., Maglanoc, L. A., Kraft, B., Browning, M., ..., & Landrø, N. I. (2019). Effects of attentional bias modification on residual symptoms in depression: a randomized controlled trial. BMC psychiatry, 19, 1-8. https://doi.org/10.1186/s12888-019-2105-8
Jopling, E., Gotlib, I. H., & LeMoult, J. (2020). Effects of working memory training on cognitive, affective, and biological responses to stress in major depression: A novel cognitive bias modification protocol. Journal of Affective Disorders, 265, 45-51.
Jovanovic, V., & Gavrilov-Jerkovic, V. (2012). Dimensionality and validity of the Serbian version of the life orientation test-revised in a sample of youths. Journal of Happiness Studies, 4(2), 771-782.
Kaida, N., & Kaida, K. (2019). Positive Associations of Optimism–Pessimism Orientation with pro-Environmental Behavior and Subjective Well-Being: A Longitudinal Study on Quality of Life and Everyday Behavior. Quality of Life Research, 28(12), 3323–3332. http://doi.org/10.1007/s11136-019-02273-y
Kennes, A., Peeters, S., Janssens, M., Reijnders, J., Simons, M., Lataster, J., & Jacobs, N. (2021). Optimism and Mental Health in Adolescence: A Prospective Validation Study of the Dutch Life-Orientation Test-Revised (LOT-R-A) for Adolescents.” Psychologica Belgica, 61(1), 104–115. http://doi.org/10.5334/pb.799
Khodadadi Arkavini, Sh., Khodadadi, M., & Davoodi, H. (2021). A Review of Cognitive Therapy for Mental Disorders Based on Bias Modification. Neuroscience journal of shefaye khatam, 9(3), 140-150. https://sid.ir/paper/986727/en [In Persian]
Khodaei, A., Zare, A., Alipour, A., & Shokri, O. (2016). Psychometric properties of the revised version of the life orientation test. journal of applied psychology, 10(3(39)), 387-405. https://sid.ir/paper/151726/en [In Persian]
Kriesche, D., Woll, C. F., Tschentscher, N., Engel, R. R., & Karch, S. (2022). Neurocognitive deficits in depression: A systematic review of cognitive impairment in the acute and remitted state. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 1-24.
Li, Z., Wang, Y., Mao, X., & Yin, X.(2018). Relationship between Hope and Depression in College Students: A Cross‐lagged Regression Analysis. Personality and Mental Health, 12(2), 170–176. http://doi.org/10.1002/pmh.1412
Malhi, G. S., & Mann, J. J. (2018). Depression. Lancet, 392(10161), 2299–312. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(18)31948-2
Mathews, A., Ridgeway, V., Cook, E., & Yiend, J. (2007). Inducing a benign interpretational bias reduces trait anxiety. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 38(2), 225-236. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2006.10.011
Mennen, A. C., Norman, K. A., & Turk-Browne, N. B. (2019). Attentional Bias in Depression: Understanding Mechanisms to Improve Training and Treatment. Current Opinion in Psychology, 29, 266–73. http://doi.org/10.1016/j.copsyc.2019.07.036
Nieto, I., & Vazquez, C. (2021). Disentangling the mediating role of modifying interpretation bias on emotional distress using a novel cognitive bias modification program. Journal of Anxiety Disorders, 83, 102459. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2021.102459
Nikbakht, A., Neshat doost, H. T., & Mehrabi, H. (2018). Effect of Positive Imagery-Based Interpretation Bias Modification, Interpretation Bias Modification Based Self-Generation and Computerized Cognitive-Behaviour Training on Depressed Students. Clinical Psychology Studies, 8(29), 45-67. http://doi.org/10.22054/jcps.2018.8314 [In Persian]
Orchard, F., Pass, L., & Reynolds, S. (2016). ‘It was all my fault’; negative interpretation bias in depressed adolescents. Journal of abnormal child psychology, 44, 991-998. https://doi.org/10.1007/s10802-015-0092-x
Panchal, P., Kaltenboeck, A., & Harmer, C. J. (2019). Cognitive emotional processing across mood disorders. CNS spectrums, 24(1), 54-63. https://doi.org/10.1017/s109285291800130x
Parashar, D., & Aleem, S. (2022). Life Orientation, Life Satisfaction and Well-Being among School Teachers during COVID Pandemic. Indian Journal of Positive Psychology, 13(3), 216–221.
Peckham, A. D., McHugh, R. K., & Otto, M. W. (2010). A meta‐analysis of the magnitude of biased attention in depression. Depression and anxiety, 27(12), 1135-1142. https://doi.org/10.1002/da.20755
Price, R. B., Kuckertz, J. M., Siegle, G. J., Ladouceur, C. D., Silk, J. S., Ryan, N. D., ..., & Amir, N. (2015). Empirical recommendations for improving the stability of the dot-probe task in clinical research. Psychological assessment, 27(2), 365. https://doi.org/10.1037/pas0000036
Ritschel, L. A., Cassiello-Robbins, C. (2023). Hope and Depression and Personality Disorders. Current Opinion in Psychology, 49, 101-107. http://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101507
Roshani, F, Nejati, V, & Fathabadi, J. (2020). Effect of interpretation bias modification on remediation of behavioral and cognitive symptoms in depression. Journal of psychological science, 19(85), 1-9. https://sid.ir/paper/92969/en [In Persian]
Sadok, B., Sadok, V., & Ruiz, P. (2015). Summary of Kaplan and Sadok's Psychiatry (M. Ganji, Trans. in 2018; 11th ed.; second volume). Tehran, Savalan Publishing House, pp. 98-99. [In Persian]
Schmidt, N. B., & Vereenooghe, L. (2021). Targeting hostile attributions in inclusive schools through online cognitive bias modification: A randomised experiment. Behaviour research and therapy, 146, 103949. https://doi.org/10.1016/j.brat.2021.103949
Shareh, H., & Robati Z. (2021). Effect of Cognitive-Behavioral Group Therapy on Pain Self-efficacy, Fatigue, Life Expectancy and Depression in Patients with Multiple Sclerosis: A Randomized Controlled Clinical Trial. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 26(4), 418-431. https://sid.ir/paper/996330/fa [In Persian]
Smith, H. L., Summers, B. J., Dillon, K. H., Macatee, R. C., & Jesse, R. (2016). Hostile Interpretation Bias in Depression. Journal of Affective Disorders, 203, 9–13. http://doi.org/10.1016/j.jad.2016.05.070
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., ..., & Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of personality and social psychology, 60(4), 570. https://doi.org/10.1037//0022-3514.60.4.570
Suslow, T., Husslack, A., Kersting, A., & Bodenschatz, C. M. (2020). Attentional biases to emotional information in clinical depression: a systematic and meta-analytic review of eye tracking findings. Journal of Affective Disorders, 274, 632-642. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.05.140
Torkan, H., Blackwell, S. E., Holmes, E. A., Kalantari, M., Neshat-Doost, H. T., Maroufi, M., & Talebi, H. (2014). Positive imagery cognitive bias modification in treatment-seeking patients with major depression in Iran: A pilot study. Cognitive therapy and research, 38, 132-145. https://doi.org/10.1007%2Fs10608-014-9598-8
Williams, A. D., O’Moore, K., Blackwell, S. E., Smith, J., Holmes, E. A., & Andrews, G. (2015). Positive imagery cognitive bias modification (CBM) and internet-based cognitive behavioral therapy (iCBT): A randomized controlled trial. Journal of affective disorders, 178, 131-141. https://doi.org/10.1016%2Fj.jad.2015.02.026
World Health Organization (2021). Depression. Available at: https://www.who.int/news-room/factsheets/detail/depression
 
 
 
 
 
Research in Cognitive and Behavioral Sciences
Volume 13, Issue 2 - Serial Number 25
Research in Cognitive and Behavioral Sciences, Vol. 13, Issue 2, No. 25
February 2024
Pages 57-74

Files

History

  • Receive Date: 28 October 2023
  • Revise Date: 10 August 2024
  • Accept Date: 13 August 2024

Share

How to cite

Statistics