Comparing the Effectiveness of Unified Transdiagnostic Treatment of Barlow and Acceptance and Commitment Therapy on Rumination and Intolerance of Uncertainty in Corona Victims' Wives

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D student, Department of Psychology, Islamic Azad University, Naein Branch, Naein, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Naein Branch, Naein, Iran.

3 Associate professor, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Psychology, Naein Branch, Islamic Azad University, Naein Branch, Naein, Iran.

Abstract

The prevalence of the corona virus and the deaths caused by it and the lack of a comprehensive mourning reaction have various psychological effects on the survivors. This research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of unified transdiagnostic treatment of Barlow and acceptance and commitment therapy on Rumination and intolerance of uncertainty in corona victims' wives. The semi-test research method was with the pre-test-post-test and 2-month follow-up. The statistical population included the corona victims' wives, referring to Imam Khomeini Hospital in Tehran in 2022, using convenience sampling methods, 51 people, and were randomly placed in three groups of 17. Due to the subject drop in the acceptance and commitment therapy group, one person was randomly removed from the other two groups. Therefore, in each group, 16 data were analyzed. The first experimental groups received acceptance and commitment therapy and the second experimental group transdiagnostic treatment in 9 sessions 90 minute once a week. The research tools were the rumination questionnaire and the uncertainty intolerance questionnaire. Data were analyzed using repeated measurement ANOVA. The results showed that both interventions were effective on the rumination and intolerance and the treatment effect was stable in the follow-up phase (P<0.001) and there is no difference between the effectiveness of the two interventions on rumination and intolerance of uncertainty. Considering the effectiveness of both interventions on rumination and uncertainty intolerance in corona victims' wives, it is suggested that psychotherapists use these treatment approaches in the treatment of psychological problems caused by bereavement.
Introduction
During the coronavirus epidemic, millions of people around the world experienced the loss of one of their loved ones (Padhan & Prabheesh, 2021). Meanwhile, it seems that the spouse of the Corona victim is very vulnerable to psychological disorders (Javadi & Sajjadian, 2019). Therefore, in such conditions, these people experience psychological problems such as anxiety, depression, confusion, loneliness, and intolerance of uncertainty (Satici et al., 2022). Intolerance of uncertainty is one of the cognitive components of mental disturbance and one of the psychological structures related to bereavement in the wives of Corona victims (Javadi & Sajjadian, 2019). In this regard, research shows that among the cognitive components effective in anxiety and mood disorders, intolerance of uncertainty has had a significant contribution to the experience of worry in the affected people (Jenkinson et al., 2020). Rumination is a factor that plays a vital role in the creation and continuation of depression in the wives of Corona victims. Rumination is defined as a thinking style with repetitive, recurrent, disturbing, and uncontrollable thoughts (Nolen-Hoeksema et al, 2008). Rumination causes damage such as strong negative emotions, depressive symptoms, negative ruminative thinking, poor problem-solving, disturbed concentration and cognition, and more mental pressure (Egan & Smith, 2020). Until now, various treatment approaches have been used to help the survivors of Corona victims (Daneshmand et al, 2023). Meanwhile, to reach an effective and selective treatment approach, comparing interventions such as transdiagnostic therapy that uses mindfulness as a key component (Grossman & Ehrenreich-May, 2020) and accepting commitment therapy that emphasizes acceptance and mindfulness as the basis of change processes (Hayes & Hofmann, 2017), are of particular importance. These interventions are based on the hypothesis that psychological damage is caused by trying to control or avoid negative thoughts and emotions (Krimian et al., 1402). Therefore, according to what was stated, the main goal of this study was to compare the effectiveness of unified transdiagnostic treatment of Barlow and acceptance and commitment therapy on the intolerance of uncertainty and rumination in the wives of Corona victims.
 
Method
The study was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group and a two-month follow-up phase. The research community included wives of corona victims who had been admitted to Imam Khomeini Hospital in Tehran. A number of 51 spouses of corona victims were selected by convenience sampling and assigned to two experimental and control groups. Due to the drop in the number of subjects in each group, the data of 16 subjects were analyzed. The research tool was the Nolen-Hoeksema and Morrow rumination scale (Nolen-Hoeksema & Morrow, 1991) and the Intolerance of Uncertainty Scale (Freeston & et al, 1994). The participants of the experimental groups received nine 90-minute sessions of Hayes et al.'s acceptance and commitment therapy (Hayes et al., 2004) and Barlow's unified transdiagnostic therapy separately (Barlow et al., 2017).
Results
Analysis of variance with repeated measures was used to investigate the difference between pre-test, post-test, and follow-up scores in rumination and uncertainty intolerance.
 
Table 1. Repeated measures for rumination and intolerance of uncertainty




Effect size


p


F


Mean of squares


df


Sum of squared


Source


Effects


Variable




0.778


0.0001


157.327


4264.786


1.034


4411.431


Time


Within-subject


Rumination




0.654


0.0001


45.247


1226.547


2.069


2437.444


Time × group




0.416


0.0001


16.018


2390.632


2


4781.264


Group


Between subjects




0.794


0.0001


173.743


2142.046


1.520


3255.597


Time


Within-subject


Intolerance of uncertainty




0.668


0.0001


45.181


557.025


3.040


1603.194


Time × group




0.460


0.0001


19.168


1366.340


2


2732.681


Group


Between subjects




 
According to Table 1, Within-subject effects, the main effect of the group in research variables was significant (p < 0.001). The results have shown that 41.6% of individual differences in rumination and 46% in intolerance of uncertainty are related to the differences between the three groups. The results of within-subject effects also showed that the main effect of time in the research variables is significant (p <0.001). The results of the Bonferroni post hoc test showed that there is a significant difference between the experimental groups and the control group in rumination and intolerance of uncertainty(p <0.001), which indicated the effectiveness of the two treatment methods. However, no significant difference was observed between the effectiveness of the two interventions.
 
Discussion
The study was conducted to compare the effectiveness of acceptance and commitment therapy and transdiagnostic treatment on rumination and uncertainty intolerance. In explaining the effectiveness of acceptance and commitment therapy on rumination, it can be stated that acceptance and commitment therapy through techniques such as mindfulness and cognitive diffusion help a person to find their way to deal with calamities. As a result, they can experience physical relaxation, reduction of mental tension, intolerance of uncertainty, and rumination. Regarding the effectiveness of transdiagnostic treatment, it should be said that the main hypothesis of transdiagnostic treatment is that people with emotional disorders use maladaptive emotional regulation strategies such as blaming themselves and others, catastrophizing, and rumination (Barlow et al., 2017). Therefore, the effectiveness of unified transdiagnostic treatment on rumination and intolerance of uncertainty can be explained by therapeutic processes such as emotional experience, mindfulness, awareness of the here and now, not eliminating and suppressing negative thoughts, challenging negative evaluations, and increasing flexibility.
One of the limitations of the current study was the lack of using random sampling methods. Therefore, it is suggested to use the random sampling method to increase the generalizability of the results. Also, at the practical level, it is suggested that psychologists and counselors use these two methods of intervention as a selective treatment in improving psychological disorders caused by the bereavement of spouses of coronavirus victims.
 
 
 
 

Keywords

Main Subjects

Full Text

همه‌گیری ویروس کرونا[1] و مرگ‌ومیر ناشی از آن تغییراتی بسیار زیاد را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، عاطفی و روان‌شناختی در زندگی انسان‌ها ایجاد کرده است. در طی همه‏گیری ویروس کرونا، میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا از دست دادن یکی از عزیزان خود را تجربه کرده‏اند (Padhan & Prabheesh, 2021). این بیماری واگیردار نه فقط موجب تهدید سلامت جسمانی جامعه و در برخی از موارد مرگ می‌شود، بلکه با توجه به اینکه همه‌گیری‌ها معمولاً در مردم عدم اطمینان و سردرگمی ایجاد می‌کنند، فشار روانی غیرقابل تحملی مانند استرس، اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و سوگ حل‏نشده را برای جوامع درگیر به بار آورده است (Malta et al., 2019). این شکل از همه‌گیری یک بیماری، در واقع، یک رخداد بزرگ اجتماعی است که نه فقط در سطح یک منطقه، بلکه در سطح کشور و حتی دنیا مطرح شده و لازم است تا اثرات اجتماعی آن نیز مورد توجه قرار گیرند (احمدی و همکاران، 1399).

در این جهان، هر روز تعدادی زیاد از افراد به دلایلی عزیزان خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین، داغ‏دیدگی بخشی اجتناب‌ناپذیر از چرخۀ زندگی و در عین حال، تنش‌زاترین واقعه‌ای است که هر فرد ممکن است در زندگی خود تجربه کند (علی‏پور دهاقانی، 1399). شدت سوگ آسیب‏زا با گذر زمان و حتی پس از سال‌ها که از واقعۀ سوگ می‌گذرد، کاهش نمی‌یابد و به ‌طور خود‌به‌خود درمان نمی‌شود. این طولانی شدن زمان برای سازگاری با فقدان درجاتی از ناتوانی در عملکردهای فردی و اجتماعی را برای فرد داغ‏دیده به دنبال دارد که در نهایت، ممکن است اثراتی نامطلوب بر ساختار خانواده و حتی جامعه داشته باشد (Gamino et al., 2010). در این میان، به نظر می‌رسد همسران افراد فوت‌شده در اثر کرونا در برابر اختلالات روان‌شناختی بسیار آسیب‌پذیر هستند؛ زیرا این افراد ظرف مدتی کوتاه همسر خود را از دست داده‌اند؛ در حالی که آمادگی لازم برای تحمل این مصیبت را پیدا نکرده‌اند (جوادی و سجادیان، 1399)؛ از این رو، در چنین شرایطی، این افراد مشکلات روان‌شناختی زیادی همچون اضطراب، افسردگی، احساس آشفتگی، تنهایی و عدم تحمل بلاتکلیفی[2] را تجربه می‌کنند (Satici et al., 2022).

در این میان، عدم تحمل بلاتکلیفی از جملۀ مؤلفه‌های شناختی آشفتگی روانی و از سازه‌های روان‌شناختی مرتبط با سوگ در همسران قربانیان کرونا است. نگرانی مداوم نسبت به آینده و اینکه همسرشان در پیشامدها و لحظات آینده دیگر حضور نخواهد داشت آنان را با شرایط دشوار ابهام و بلاتکلیفی روبه‏رو می‏کند (جوادی و سجادیان، 1399). عدم تحمل بلاتکلیفی ناتوانی افراد در تحمل موقعیت‌های مبهم و ناشناخته را بیان می‌کند (Carleton et al., 2019). عدم تحمل بلاتکلیفی را سوگیری شناختی ناشی از ادراک، تفسیرها و عکس‌العمل‌های فرد در موقعیت بی‌ثبات، در سطوح شناختی، هیجانی و رفتاری تعریف کرده‌اند. پژوهشگران معتقد هستند عدم تحمل بلاتکلیفی دائماً با خُلق منفی در ارتباط است و این بدان دلیل است که افرادی که دچار عدم تحمل بلاتکلیفی هستند به‌ صورت منفی به موقعیت‌ها و اتفاقات مبهم زندگی واکنش نشان می‌دهند (Gillett et al., 2018). افراد با عدم تحمل بلاتکلیفی ابهام را تنش‌زا، ناامیدکننده و اضطراب‏‌برانگیز می‌دانند و باور دارند باید از موقعیت‌های نامطمئن اجتناب کرد. آن‏ها احتمال پیش‌بینی‌ناپذیر بودن رخدادهای منفی را بیش‌برآورد می‏کنند و از اطلاعات مبهم تفسیرهای تهدیدآمیز ارائه می‏دهند و در موقعیت‌های مبهم، مستعد واکنش‌های ناکارآمد، خُلق منفی و اختلال در عملکرد هستند (Angehrn et al., 2022). در این رابطه، پژوهش‏ها نشان می‌دهند در میان مؤلفه‌های شناختی مؤثر بر اختلالات اضطرابی و خُلقی، عدم تحمل بلاتکلیفی سهمی جالب توجه را در تجربۀ میزان نگرانی افراد مبتلا داشته است (Jenkinson et al., 2020). افرادی که عدم تحمل بلاتکلیفی بیشتری دارند، نگرانی و نشخوار فکری بیشتری را دارا هستند. به عبارتی دیگر، عدم تحمل بلاتکلیفی، نگرانی و نشخوار فکری دارای رابطۀ علّی هستند (Li et al., 2020). در این راستا، نشخوار فکری عاملی است که در ایجاد و تداوم افسردگی در همسران قربانیان کرونا نقشی بسیار زیاد دارد. نشخوار فکری به عنوان یک سبک تفکر با مشخصات اصلی افکار تکراری، عودکننده، مزاحم و کنترل‌ناپذیر تعریف شده است (Nolen-Hoeksema et al., 2008). نشخوار فکری نوعی پاسخ‌دهی به پریشانی است که در آن فرد افسرده به ‌طور مکرر و منفعلانه بر علائم پریشانی و علل و عواقب آن تمرکز می‌کند. این افکار به‌ طور غیرارادی وارد آگاهی می‌شوند و توجه فرد را از موضوع‏های مدنظر و اهداف فعلی منحرف می‏کنند؛ به طوری که بر احساس افسردگی و علل و عواقب آن متمرکز می‌کند (Brinker & Dozois, 2009). نشخوار فکری باعث آسیب‌هایی از جمله عواطف شدید منفی، علائم افسرده‌ساز، تفکر سودار منفی، حل مشکل ضعیف، تمرکز و شناخت آشفته و فشار روانی بیشتر ‌می‌شود. همچنین، از طریق حفظ توجه به محتوای منفی و از طریق به تعویق انداختن مقابلۀ فعال و مؤثر، باعث افسردگی عمیق‌تر می‌شود (Egan & Smith, 2020). نشخوار فکری علاوه بر اینکه به عنوان یک فرآیند شناختی نقشی عمـده در تشدید و نگهداری علائم افسردگـی و استرس پس از سانحه دارد، افـزایـش فشارها و کم شدن حمایت اجتماعی و خوش‌بینی را نیز درپی دارد (Mendoza et al., 2022).

 از این رو، با توجه به آنچه گفته شد، توجه به رویکردهای درمانی در رابطه با حل مشکلات روان‏شناختی بازماندگان قربانیان کرونا از اهمیتی بسیار برخوردار است. در حال حاضر، بسیاری از جوامع پذیرفته‌اند باید برای افراد و خانواده‌های داغ‏دیده برنامه‌های درمانی تدارک دید و به آن‏ها در بهبود یافتن علائم و مشکلات روان‌شناختی سوگ یاری رساند‌(جوادی و سجادیان، 1399). تا کنون، رویکردهای درمانی مختلفی برای کمک به بازماندگان قربانیان کرونا استفاده شده‏اند و مطالعات مختلف اثربخشی رویکردهای درمانی متعدد را در این زمینه نشان داده‏اند (دانشمند و همکاران، 1403). در این میان، برای رسیدن به یک رویکرد درمانی مؤثر و انتخابی، مقایسۀ مـداخلاتی مانند درمان فراتشخیصی کـه ذهن‌آگـاهی را به عنوان مؤلفه‏ای کلیـدی بـه کـار مـی‌برد (Grossman & Ehrenreich-May, 2020) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد که بر پذیرش و ذهن‌آگاهی به عنوان اساس فرایندهای تغییر تأکید می‏کند (Hayes & Hofmann, 2017)، از اهمیتی ویژه‌ برخوردار است. این مداخلات بر مبنای ایـن فرضـیه روی کـار آمده‌اند که آسیب روانی با تلاش برای کنترل یا اجتناب از افکار و هیجانات منفی ایجاد می‌شود و مشکلات اساسی زیربنای اختلالات روان‌شـناختی مشکلات مرتبط با آگاهی و پذیرش هیجانی، اجتناب از تجربه‏های درونـی و عـدم انجام فعالیت‌های ارزشمند زندگی هستند (کریمیان و همکاران، 1402)؛ بنابراین با توجه به اشتراکات فراوان، در درمان از فرایندهایی مشابه همچون پذیرش، ذهن‌آگاهی، تمرین افکار غیرقضاوتی و لحظـه‌ای، مشاهدۀ تجربه‏های هیجانی و انعطـاف‌پـذیری روان‌شناختی استفاده می‏شود (امیری و همکاران، 1403). در این راستا، یکی از درمان‌هایی کـه در سـال‌های گذشته در میـان تحولات جدید در حوزۀ درمان‌های شـناختی - رفتـاری توسـط بـارلو[3] برای افراد مبتلا به اخـتلال‌های هیجـانی به ویژه افـراد مبتلا به اختلال‌های اضطرابی و خُلقی طراحی شـده است، درمان فـراتشخیصـی بـا رویکرد یکپارچه است(Johnson et al., 2016). تجربۀ هیجانی و پاسخ به هیجان‌ها پایۀ اصلی در رویکرد فراتشخیصی است (Barlow et al., 2017). هدف اصلی در درمان فراتشخیصی یکپارچه‌نگر این است که بیماران مهارت‌هایی را کسب کنند تا بتوانند به شیوۀ مؤثر هیجان‏های منفی را مدیریت کنند (Grossman & Ehrenreich-May, 2020). در این رابطه، نتایج پژوهش‌های مختلف نشان داده است درمان فراتشخیصی یکپارچه کارآیی خود را در درمان اختلالات روان‏شناختی مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی )بهادری و همکاران، 1398؛Cuijpers et al., 2023 ؛Sauer-Zavala et al., 2020 ؛ Sakiris & Berle, 2019 Talkovsky et al., 2017( اضطراب، نشخوار فکری و سلامت روان (عسکری و زندکریمی، 1401؛ قوتی و همکاران، 1401)، اختلالات عاطفی هیجانی (Aguilera-Martín et al., 2022؛ زارعی فسخودی، 1400؛ Farchione et al., 2012)، اضطراب سلامت و خودتنظیمی هیجانی (جعفری هرندی و عارفی، 1401)، تنظیم هیجان (علوی و همکاران، 1401؛ Bielinski et al., 2020)، حساسیت اضطرابی، تحمل پریشانی و علائم وسواسی – اجباری (نرگسی و همکاران، 1398) به اثبات رسانده است.

یکی دیگر از درمان‌های مؤثر در زمینۀ درمان مشکلات روان‌شناختی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد است (Gloster et al., 2020). این رویکرد درمانی جدید از فرایندهای پذیرش، تمرکز ذهنی، تعهد و فرایندهای تغییر رفتار به‌ منظور ایجاد انعطاف‌پذیری روانی استفاده می‌کند (Hayes & Hofmann, 2017). هدف اصلی در این رویکرد آن است که فرد با کنترل مؤثر دردها، رنج‌ها و تنش‌هایی که زندگی لاجرم برای او ایجاد کرده است، زندگی معنادار و پرباری را برای خود ایجاد کند (Hayes, 2019). اصول زیربنایی درمان پذیرش و تعهد عبارت‏اند از: پذیرش یا تمایل به تجربۀ درد یا دیگر رویدادهای آشفته‏کننده بدون اقدام به مهار آن‏ها، عمل مبتنی بر ارزش یا تعهد توأم با تمایل به عمل به‌ عنوان اهداف معنادار شخصی پیش از حذف تجربه‌های ناخواسته (Ryan et al., 2020). هدف اصلی درمان پذیرش و تعهد ایجاد انعطاف‌پذیری روان‌شناختی است؛ یعنی ایجاد توانایی انتخاب عملی در میان گزینه‌های مختلف که متناسب‌تر باشد، نه اینکه صرفاً عملی برای اجتناب از افکار، احساسات، خاطره‌ها یا تمایلات آشفته کننده انجام یا به فرد تحمیل شود (Gloster et al., 2020). در این رابطه، بررسی پیشینۀ پژوهش نشان می‌دهد درمان پذیرش و تعهد کارآیی بالینی خود را در بهبود مؤلفه‌های روان‌شناختی همچون انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (احمدیان و همکاران، 1401؛ منصوری کریانی و همکاران، 1401؛ مسعودی مرغملکی و همکاران، 1402)، تحمل آشفتگی (بخشنده‏لاریمی و همکاران، 1400؛ Li et al., 2021؛ منصوری کریانی و همکاران، 1401)، نشخوار فکری (ابوترابیان و سجادیان، 1402؛ بخشنده‏لاریمی و همکاران؛ 1400؛ حمیدی و همکاران، 1399؛ موسی‏پور، 1402)، تنظیم شناختی هیجان و تحمل ابهام (اصلی‏آزاد و همکاران، 1398)؛ سازگاری (Brown et al., 2015)، تاب‏آوری، به‏زیستی روان‏شناختی (حسینی و همکاران، 1400)، افسردگی و اختلال پس از سانحه (Smith et al., 2021) و رفتارهای مرتبط با سلامت (Spencer & Masuda, 2020) نشان داده است؛ اما با وجود این، در راستای بررسی مقایسۀ اثربخشی دو رویکرد درمانی فراتشخیصی یکپارچۀ بارلو و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر تنظیم عاطفی شناختی هیجان، انعطاف‌ناپذیری شناختی در همسران قربانیان کرونا پژوهشی انجام نشده است و خلأ پژوهشی در این زمینه به‏شدت احساس می‌شود؛ به ویژه آنکه چنین خانواده‌هایی با سایر افرادی که عزیزان خود رادر شرایطی دیگر از دست داده‏اند متفاوت هستند و از عارضۀ سوگ تأخیری رنج می‌برند. شیوع بیماری دنیاگیری همچون کرونا، با توجه به شیوۀ انتقال آن و احتمال آلودگی و ابتلای افراد در اجتماع‌ها، به تعطیلی مراسم حضوری سوگواری منجر شد. از سوی دیگر، این رویداد به خانه‏نشینی و تنهایی خانواده‌های افراد متوفی منجر شد و موجب شد تخلیۀ هیجانی و روحی بازماندگان ناتمام بماند و به آسیب‌های روان شناختی متعددی منجر شود (دانشمند و همکاران، 1403)؛ از این رو، با توجه به چنین شرایطی، ضرورت و اهمیت بررسی مشکلات و آسیب‌های این‏گونه خانواده‌ها بیش از پیش مشخص می‏شود. با توجه به آنچه بیان شد، هدف اصلی این پژوهش مقایسۀ اثربخشی رویکرد درمانی فراتشخیصی یکپارچۀ بارلو و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر عدم تحمل بلاتکلیفی و نشخوار فکری در همسران قربانیان کرونا بود.

 

روش پژوهش

این مطالعه از نوع نیمه‏آزمایشی با دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل بود که با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل و مرحلۀ پیگیری دوماهه انجام شد.

جامعه، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه

 جامعۀ پژوهش شامل کلیۀ همسران قربانیان کرونا مراجعه‌کننده به بیمارستان امام ‌خمینی شهر تهران در سال 1401 بود. با توجه به اینکه در مطالعات نیمه‌تجربی، دست‏کم حجم نمونه 15 نفر برای هر گروه مناسب تشخیص داده شده است (دلاور، 1393) و با در نظر گرفتن دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل برای این مطالعه، تعداد 45 نفر به عنوان حجم نمونه کفایت می‌کند، با احتمال ریزش نمونه، حجم نمونه 51 نفر در نظر گرفته شد (هر گروه 17 نفر)؛ بنابراین، 51 نفر از همسران قربانیان کرونا مراجعه‌کننده به بیمارستان امام ‌خمینی شهر تهران که در دوران کرونا به این بیماران تخصیص داده شده بود، با روش نمونه‌گیری در دسترس، بر اساس پروندۀ پزشکی متوفیان و تماس با همسران آنان برای انجام پژوهش انتخاب و با اختصاص کد به هر یک از شرکت‌کنندگان، بر اساس قرعه‌کشی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. قبل از ورود شرکت‌کنندگان به پژوهش، مصاحبۀ بالینی با آنان توسط پژوهشگر انجام شد و شرکت‌کنندگان از نظر دارا بودن شرایط ورود به مطالعه بررسی شدند. ملاک‌های ورود به پژوهش شامل 1)رضایت و همکاری کامل برای شرکت در جلسات مداخله، 2)دامنۀ سنی 25 تا 55 سال، 3)جنسیت زن، 4)نداشتن اختلال روانی حاد بر اساس مصاحبۀ بالینی، 5)دارا بودن حداقل تحصیلات دیپلم و 6)گذشتن دست‏کم 3 ماه از مرگ همسر بودند. ملاک‌های خروج از پژوهش شامل 1)عدم همکاری در جریان پژوهش، 2)غیبت در بیش از دو جلسه و 3)شرکت در مداخله‌های روان‌شناختی دیگر به‌ صورت هم‏زمان بود؛ از این رو، به دلیل عدم همکاری یکی از شرکت‌کنندگان، به منظور همگن بودن گروه‌های مورد مطالعه، دو نفر از شرکت‌کنندگان گروه‌های دیگر حذف شدند و در نهایت، در هر گروه، داده‌های 16 نفر تحلیل شد. در بررسی ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، میانگین و انحراف‌معیار سن در گروه درمان فراتشخیصی یکپارچه 39/4 ± 65/39 سال، در گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد 36/4 ± 23/41 سال و در گروه کنترل 23/5 ± 89/38 سال به دست آمده‏اند. همچنین، در میان شرکت‌کنندگان در پژوهش، در گروه فراتشخیصی، 5/12 درصد دیپلم، 25 درصد فوق‌دیپلم، 25/31 درصد لیسانس و 25/31 فوق‌لیسانس داشتند، در گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، 75/18 درصد دیپلم، 5/12 درصد فوق‌دیپلم، 75/43 درصد لیسانس و 25 درصد فوق‌لیسانس داشتند، و در گروه کنترل، 5/12 درصد دیپلم، 25/31 درصد فوق‌دیپلم، 5/37 درصد لیسانس و 75/18 درصد فوق‌لیسانس داشتند.

ابزار پژوهش

 مقیاس نشخوار فکری[4]

پرسشنامۀ نشخوار فکری توسط نلون-هوکسما و مارو[5] (1991) در سال برای سنجش نشخوار فکری طراحی و تدوین شده است. این پرسشنامه دارای 22 پرسش است و بر اساس طیف چهارگزینه‌ای لیکرت (هرگز = 1، گاهی ‏اوقات = 2، اغلب اوقات = 3، همیشه = 4) نشخوار فکری را می‏سنجد. کمترین امتیاز ممکن 22 و بیشترین 88 خواهد بود. نمرۀ زیاد نشان‌دهندۀ نشخوار فکری بیشتر است. شواهد تجربی نشان می‌دهد مقیاس پاسخ‌های نشخواری پایایی درونی بالایی دارد و ضریب آلفای کرونباخ آن در دامنه‌ای از 88/0 تا 92/0 قرار دارد. پژوهش ترینر[6] و همکاران (2003) نشان می‌دهد همبستگی بازآزمایی برابر 67/0 درصد است. باقری‏نژاد و همکاران (1389) در مطالعه‌ای روان‏سنجی مقیاس پاسخ نشخواری را تحلیل کردند. آن‏ها از مدل دوعاملی پاسخ‌های نشخواری حمایت کردند. مؤلفۀ اول تعمق و مؤلفۀ دوم در فکر فرو رفتن نامیده شده است. بقیۀ پرسش‏ها مرتبط با افسردگی هستند. آنان همسانی درونی خرده‌مقیاس‌های در فکر فرو رفتن و تعمق را به‏ترتیب 69/0و 79/0 گزارش کردند. در این پژوهش، آلفای کرونباخ برابر 88/0 درصد برای این پرسشنامه محاسبه شده است.

 

 

 

مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی[7]

مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (IUS) توسط فریستون[8] و همکاران (1994) برای سنجش میزان تحمل افراد در برابر موقعیت‌های نامطمئن و حاکی از بلاتکلیفی کاربرد دارد. این مقیاس ۲۷ پرسش دارد که به غیرقابل قبول بودن بلاتکلیفی و ابهام مربوط می‏شوند. هر ماده یا پرسش بر اساس مقیاس پنج‏گزینه‏ای لیکرت (هرگز = ۱، به‏ندرت = ۲، گاهی اوقات = ۳، اغلب اوقات = 4 و همیشه = ۵) درجه­بندی می­شود. کمترین نمرۀ این پرسشنامه 27 و بیشترین نمرۀ آن 135 است. نمرۀ زیاد در این پرسشنامه نشان‌دهندۀ عدم تحمل بلاتکلیفی بیشتر است. عدم تحمل بلاتکلیفی دارای چهار مؤلفۀ ناتوانی برای انجام عمل (گویه‌های 1، 9، 12، 13، 14، 15، 20، 22 و 25)، استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی (گویه‌های 2، 3، 4، 5، 6، 7، 17، 24 و 26)، منفی بودن رویدادهای غیرمنتظره و اجتناب از آن­ها (گویه‌های 8، 10، 11، 19 و 21) و بلاتکلیفی دربارۀ آینده (گویه‌های 16، 18، 23 و 27)است (Freeston et al., 1994). در نسخۀ اولیه به زبان فرانسوی، همسانی درونی ۹۱/۰ و ضریب پایایی بازآزمایی با فاصلۀ ۴ هفته ۷۸/۰ به دست آمده است که نسبتاً خوب است. ضریب اعتبار این آزمون معنادار و رضایت‏بخش گزارش شده است (Freeston et al., 1994). بوهر و داگاس[9] (2006) مجدداً این مقیاس را اعتباریابی کردند. ضریب آلفای کرونباخ و ضریب پایایی بازآزمایی (با فاصلۀ 5 هفته) به‏ترتیب 94/0 و 74/0 به دست آمده است. ضریب همبستگی این مقیاس بـا پرسشنامۀ نگرانـی (60/۰)، افســردگی بــک[10] (59/۰) و اضــطراب بــک (55/۰= r )معنـادار بـه دسـت آمـده اسـت. در پژوهشی در ایران، روایی صوری آن مطلوب گزارش شده است و آلفای کرونباخ برای پایایی پرسشنامه 83/0 بیان شده است (عبدل‏پور و همکاران، 1397).

روش اجرا و تحلیل داده

پس از آنکه پژوهش حاضر توسط کمیتۀ سازمانی اخلاق در پژوهش دانشگاه آزاد اصفهان با کد (IR. IAU. KHUISF. REC. 1401. 0154) تصویب شد، با هماهنگی با علوم پزشکی تهران و بیمارستان امام خمینی شهر تهران، نمونۀ مدنظر انتخاب شد. نمونه‌گیری در اول اردیبهشت‏ماه تا اواخر تیرماه انجام شد و گروه‌های آزمایش و کنترل به روش تصادفی معادل شدند. برای نمونه‌ها اهمیت و ضرورت پژوهش بیان و به منظور رعایت اخلاق در پژوهش، ضمن جلب رضایت شرکت‌کنندگان برای شرکت در درمان و آگاهی از روند اجرای کار دربارۀ رعایت نکات اخلاقی، به آنان اطمینان خاطر داده شد. اصل مهم رعایت مطالب محرمانه و رازداری شامل این نکته بود که تمامی سنجش‌ها و نتایج گردآوری‏شدۀ فردی از پژوهش که به نوعی ممکن است با زندگی شخصی و خانوادگی شرکت‌کنندگان گروه‌های آزمایش و کنترل تضاد منافع ایجاد کنند، محرمانه باقی ‌ماندند و در گزارش‌ها به آن‌ها اشاره نشد. نام تمامی شرکت‌کنندگان دو گروه نیز به کدهای تصادفی تبدیل شد تا در آینده مشکل اخلاقی مشخصی به وجود نیاید. افزون بر این، پس از جلب رضایت ایشان، فرم رضایت کتبی از تمامی شرکت‌کنندگان دریافت شد و قبل از مداخله‌های تجربی در رابطه با گروه‌های آزمایش، ابتدا مرحلۀ پیش‌آزمون با تکمیل پرسشنامه اجرا شد. برای ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، اطلاعات مرتبط با سن، میزان تحصیلات و شغل جمع‌آوری شد. پرسشنامه‌ها به صورت خودگزارشی تکمیل شدند. پس از آن، شرکت‌کنندگان گروه‌های آزمایشی به تفکیک 9 جلسۀ 90دقیقه‏ای هفته‌ای یک‌بار با روش‌های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد هیز[11] و همکاران (2004) و درمان فراتشخیصی یکپارچۀ بارلو و همکاران (2017) که روایی این پروتکل‌ها توسط سازندۀ آن‏ها تأیید شده و طبق نظر 5 نفر از اساتید دانشگاه از روایی صوری و محتوایی مطلوب برخوردار است، آموزش دیدند و گروه کنترل در فهرست انتظار برای آموزش قرار گرفت. در ضمن، به منظور پیشگیری از خطای انتشار کاربندی (تعامل شرکت‌کنندگان دو گروه)، جلسات به طور جداگانه در روزهای ابتدا و انتهای هر هفته برگزار می‏شدند. در پایان دورۀ آموزشی، هر سه گروه مجدداً ارزیابی شدند. همچنین، سه گروه پس از گذشت دو ماه در دورۀ پیگیری بار دیگر ارزیابی شدند. به دلیل عدم همکاری یکی از شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، برای معادل‌سازی گروه‌ها، از هر دو گروه دیگر به تصادف یک نفر حذف شد؛ از این رو، در نهایت، داده‌های 48 نفر تجزیه و تحلیل شد. گفتنی است، آموزش‌ها به صورت رایگان ارائه شدند. در همۀ جلسات، زبان ساده و عینی در آموزش، تأکید بر ابعاد بحث گروهی، کسب گزارش از تکالیف و پاسخ‏گویی به پرسش‏ها و ابهامات در دستور کار قرار گرفتند و بسته‌های درمانی توسط پژوهشگر اجرا شدند. همچنین، به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی پس از اتمام دورۀ پیگیری و جمع‏آوری اطلاعات، گروه کنترل نیز تحت مداخلۀ جلسات درمان فراتشخیصی قرار گرفت. خلاصۀ جلسات درمانی در جدول‏های (1) و (2) آمده است.

 

جدول 1: خلاصۀ جلسات درمان فراتشخیصی (Barlow et al., 2017)

Table 1: Summary of transdiagnostic treatment sessions (Barlow et al., 2017)

جلسات

اهداف

محتوا

اول

برقراری ارتباط و ایجاد اعتماد، آشنایی با درمان فراتشخیصی

مروری بر ساختار جلسه، مطرح کردن قوانین و مقررات گروه، معرفی و آشناسازی اعضای گروه با یکدیگر، ارائۀ خلاصه‌ای از روش درمان و بیان هدف جلسات، تأکید بر جنبه‌های آموزشی، خودیاری و تعامل بین اعضاء، جمع‌بندی، دریافت بازخورد از شرکت‌کنندگان

دوم

مفهوم‏سازی مشکل، تصویرسازی مثبت

ارائه و بازخورد شرکت‌کنندگان از شرکت در جلسۀ قبل، مفهوم‌سازی مشکل، علائم و نشانه‌های روان‌شـناختی سوگ، تمرین آرمیدگی عضلانی و تصویرسازی ذهنـی مثبت، جمع‌بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان در رابطه با تصویرسازی ذهنـی مثبت از وقایع، ارائۀ تکلیف

سوم

آگاهی از تجربه‏های هیجانی

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل، آموزش آگاهی هیجانی، یادگیری مشاهدۀ تجربه‏های هیجانی (هیجان‌ها و واکنش به هیجان‌ها) به ویژه با استفاده از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی، تمرین افکار غیرقضاوتی و لحظـه‌ای از تجربه‏های هیجانی و جهت‌دهی به سـمت تکنیک «اینجـا و اکنـون»، جمع‌بندی و ارائۀ تکلیف تکنیک اینجا و اکنون

چهارم

تنظیم هیجان‏ها

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل، تمرین بـرانگیختن هیجان‌های مثبت و خنثی کردن هیجان‌های منفی، تمرین اجتنـاب از سـرکوبی هیجـانی، تمرین انعطـاف‌پـذیری ذهنی و پذیرش روانی بیماری، ارزیابی مجدد شناختی، ایجاد آگاهی از تأثیر و ارتباط متقابل بین افکار و هیجان‌ها، شناسایی ارزیابی‌های ناسازگارانۀ خودکار و دام‌های شایع تفکر، ارائۀ تکلیف

پنجم

شناسایی الگوهای اجتناب از هیجان

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل، آشنایی با راهبردهای مختلف اجتناب از هیجان و تأثیر آن بر تجربه‏های هیجانی، آگاهی یافتن از اثرات متناقض اجتناب از هیجان، تمرین آرمیــدگی عضــلانی، تمرین ارزیــابی شـناختی در رابطه با سوگ و حفــظ پاسخ‌های هیجانی، تمرین شناسایی و بازنگری در الگوهای تفکر با هـدف ایجـاد انعطاف‌پذیری در تفکر، ارائۀ تکلیف

ششم

شناسایی رفتارهای ناشی از هیجان و درک تأثیر آن‏ها بر تجربه‏های هیجانی

مرور تکالیف ودریافت بازخورد از جلسۀ قبل، بررسی رفتارهای ناشی از هیجان (EDBs)[12]، شناسایی رفتارهای ناشی از هیجان ناسازگارانه و ایجاد گرایش‌های عمل جایگزین به واسطۀ رویارویی با رفتارها، تمرین تمرکـز بـر دو شـیوۀ بـازنگری غلـط اساسـی در تفکــر اضـطرابی و افسـردگی ناشی از فقدان، بـیش‌بـرآورد احتمـال و فاجعــه‌ســازی، ارائۀ تکلیف در رابطه با نوشتن هیجانـ‏های منفـی اضـطرابی و افسـردگی ناشی از فقدان همسر

هفتم

آگاهی از نقش احساس‌های جسمانی در تجربه‏های هیجانی

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل، آگاهی و تحمل احساس‌های جسمانی، انجام تمرین‌های مواجهه یا رویارویی احشایی به منظور آگاهی از احساس‌های جسمانی و افزایش تحمل این علائم، تمرین شناسایی رفتارهای متأثر از هیجان و ایجاد رفتارهای ناهمخوان و مواجهـۀ هیجـانی، ارائۀ تکلیف

هشتم

تصـویرسازی ذهنی مثبت و مثبت‏اندیشی

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، تمرین آرمیـدگی عضـلانی و تصـویرسازی ذهنی مثبت، تمرین مثبت‏اندیشی دربارۀ مقابلۀ مؤثر با بیماری

نهم

معرفی مدل رفتاری سه‌بعـدی

مرور تکالیف و دریافت بازخورد از جلسۀ قبل، معرفی مدل رفتاری سه‏بعـدی بـه منظـور بیـان ارتبـاط مشترک رفتار/احساسات، کارکردهای روان‏شناختی و رفتار قابل مشاهده، جـایگزینی هیجان‏های مثبت به‏جای هیجان‏های منفی، مواجهۀ احشایی و مواجهه با هیجان مبتنی بر موقعیت، آموزش نحوۀ تهیۀ سلسله‏مراتب ترس و اجتناب و طراحی تمرین‌های مواجهۀ هیجانی مکرر، تکمیل پرسشنامه‌های پژوهش، تشکر و سپاسگزاری از تمامی اعضای گروه

 

جدول 2: خلاصه جلسات درمان پذیرش و تعهد (Hayes et al., 2004)

Table 2: Summary of acceptance and commitment therapy sessions (Hayes et al., 2004)

جلسات

اهداف

محتوا

اول

برقراری ارتباط درمانی و ایجاد اعتماد، آشنا کردن فرد با درمان تعهد و پذیرش

مروری بر ساختار جلسه، مطرح کردن قوانین و مقررات گروه، معرفی و آشناسازی اعضای گروه با یکدیگر، ارائۀ خلاصه‌ای از اهداف جلسات، تأکید بر جنبه‌های آموزشی، خودیاری و تعامل بین اعضاء

دوم

پذیرش و نگاه واقع‏بینانۀ اعضاء به سوگ و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی

ارائه و بازخورد شرکت‌کنندگان از شرکت در جلسۀ قبل، مرور تکلیف: پذیرش نگاه واقع‌بینانۀ اعضاء به سوگ، آموزش فنون تداعی آزاد (به ذهن خود اجازه دهند آزادانه به کلمات پاسخ دهد و کنترلی بر افکار یا پاسخ ذهن نداشته باشند). بحث دربارۀ باورهای مثبت و باورهای منفی و نقش آن‏ها در بر هم خوردن انعطاف‌پذیری، جمع‌بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان، ارائۀ تکلیف

سوم

آشنایی با مفهوم ذهن‌آگاهی و عدم منازعه با افکار و احساسات

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، تمرین چالش با باورهای مثبت و منفی، پذیرش افکار مثبت و تعهد به انجام آن‏ها، آموزش فن به تعویق انداختن نگرانی، آموزش و تمرین فن هدایت فکر، آموزش ذهن‌آگاهی انفصالی و عدم منازعه با افکار و احساسات، استفاه از استعارۀ اعداد، جمع‌بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان، ارائۀ تکلیف بر مبنای آزمایش بازداری افکار و احساسات و ارزیابی اثرات آن بر افکار و روند زندگی

چهارم

آموزش کنترل به عنوان یک مشکل، ایجاد تمایل به افکار و احساسات

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، معرفی کنترل به عنوان یک مشکل: استفاده از استعارۀ پلی‌گراف همراه با استعارۀ احساسات پاک و ناپاک، معرفی تمایل/پذیرش: در این مرحله از درمان تلاش شد تا جایگزینی برای کنترل ارائه شود. استفاده از استعارۀ دو مقیاس و ایجاد تعهد رفتاری نسبت به تمرین‌های تمایل، جمع‌بندی و ارائۀ تکلیف

پنجم

خود به عنوان زمینه و گسلش

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، معرفی خود به عنوان زمینه و گسلش: استفاده از استعارۀ مسافران در اتوبوس، ارائۀ تکلیف تمرین مشاهدۀ‌ افکار، تعهد رفتاری نسبت به ادامۀ تمرینات تمایل

ششم

آشنایی با خود مشاهده‌گر و ماندن در زمان حال

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، بحث دربارۀ تکالیف خانگی، تمرین تجویز ذهن سرگردان، ارائۀ استعارۀ شطرنج و مبلمان، جمع‏بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان، ارائۀ تکلیف بر مبنای تمرین تجویز ذهن سرگردان و ارزیابی از اثرات آن بر افکار و روند زندگی

هفتم

آشناییی با خودمشاهده‌گر و ماندن در زمان حال

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، بحث دربارۀ تکالیف خانگی، آموزش تمرین تصویرسازی ابرها، آموزش تمرین تمثیل ایستگاه قطار، جمع‌بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان، ارائۀ تکلیف بر مبنای تمرین تصویرسازی ابرها و تمرین تمثیل ایستگاه قطار و ارزیابی از اثرات آن بر افکار و روند زندگی

هشتم

آموزش توجه آگاهی و شناسایی و تصریح ارزش‏ها

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، بحث دربارۀ تکالیف خانگی، تکنیک آموزش توجه، تصریح ارزش‌ها و عمل در راستای جهت ارزشمند، جمع‌بندی و بررسی بحث توسط خود شرکت‌کنندگان

نهم

عمل متعهدانه در راستای ارزش‌ها

مرور تکالیف جلسۀ قبل، دریافت بازخورد از جلسۀ قبل و تکالیف، بحث دربارۀ تکالیف خانگی، آموزش تمرین حلقۀ کلامی، استفاده از استعارۀ گدای سمج، مرور جلسات گذشته، تکمیل پرسشنامه‌های پژوهش، تشکر و سپاسگزاری از تمامی اعضای گروه

 

کلیۀ تحلیل‌های آماری داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 27 انجام شد. روش آماری استفاده‏شده برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تحلیل ‌واریانس با اندازه‏گیری مکرر بود. به منظور بررسی پیش‌فرض نرمال بودن از آزمون شاپیرو ویلکز[13]، برای بررسی پیش‌فرض کرویت از آزمون موچلی[14]، برای بررسی همگنی واریانس‌ها از آزمون لوین[15] و به منظور مقایسۀ مراحل زمانی از آزمون تعقیبی بونفرونی[16] استفاده شد. سطح معناداری آزمون‏ها 05/0 در نظر گرفته شد.

 

یافته‌ها

شاخص‌های توصیفی میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش (نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی) به تفکیک گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان فراتشخیصی و کنترل در جدول (3) ارائه شده‏اند.

 

 

 

جدول 3: میانگین و انحراف‌معیار متغیرهای پژوهش در همسران قربانیان کرونا در گروه‌های آزمایش و کنترل

Table 4: Mean and standard deviation of research variables in wives of corona victims in experimental and control groups

متغیر

گروه

آزمون

کنترل

آزمایش 1 (درمان پذیرش و تعهد)

آزمایش 2 (درمان فراتشخیصی)

انحراف استاندارد ± میانگین

انحراف استاندارد ± میانگین

انحراف استاندارد ± میانگین

 

نشخوار فکری

پیش‌آزمون

88/8 ± 12/51

51/4 ± 62/51

08/9 ± 31/51

پس‌آزمون

66/8 ± 87/51

99/4 ± 37/32

62/5 ± 25/34

پیگیری

31/8 ± 93/51

84/4 ± 56/32

62/5 ± 68/34

تحمل بلاتکلیفی

پیش‌آزمون

30/6 ± 18/95

26/4 ± 81/96

54/4 ± 50/95

پس‌آزمون

35/6 ± 12/95

78/3 ± 06/81

96/6 ± 62/80

پیگیری

03/5 ± 50/95

24/4 ± 50/80

70/6 ± 68/81

ناتوانی برای انجام عمل

پیش‌آزمون

11/2 ± 75/31

50/1 ± 37/32

 55/1 ± 81/31

پس‌آزمون

21/2 ± 62/31

 82/1 ± 87/27

 43/2 ± 93/26

پیگیری

94/1 ± 93/31

04/2 ± 75/27

41/2 ± 37/27

استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی

پیش‌آزمون

78/1 ± 62/31

63/1 ± 50/31

 57/1 ± 68/30

پس‌آزمون

85/1 ± 87/30

 51/1 ± 18/25

14/2 ± 75/26

پیگیری

56/1 ± 06/31

 01/2 ± 93/24

01/2 ± 93/26

منفی بودن رویدادهای غیرمنتظره

پیش‌آزمون

20/2 ± 93/17

68/1 ± 81/17

09/2 ± 56/17

پس‌آزمون

35/2 ± 06/18

 34/1 ± 25/15

73/1 ± 75/13

پیگیری

24/2 ± 12/18

 14/1 ± 12/15

67/1 ± 23/14

بلاتکلیفی دربارۀ آینده

پیش‌آزمون

20/1 ± 87/14

 45/1 ± 12/15

31/1 ± 43/15

پس‌آزمون

03/1 ± 56/14

65/1 ± 75/12

90/1 ± 18/13

پیگیری

50/0 ± 37/14

 49/1 ± 68/12

85/1 ± 37/13

 

همان‌طور که نتایج جدول (3) نشان می‌دهد، بین نمرات پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری در متغیرهای نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی و ابعاد آن‏ در گروه‌های مورد مطالعه تفاوت وجود دارد. به منظور بررسی این تفاوت و آزمون فرضیه‌های پژوهش، در بخش بعدی تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از آمار استنباطی تحلیل واریانس با اندازه‏گیری مکرر استفاده شد.

قبل از انجام آزمون، پیش‌فرض‌های اصلی آن بررسی و تأیید شدند. نرمال بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون کلموگروف اسمیرونف[17] بررسی شد و مقادیر این آزمون برای نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی در هر سه مرحلۀ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری در سطح 05/0 غیرمعنادار بودند (05/0>p). این موضوع بیانگر توزیع نرمال داده‌ها در هر سه مرحله و در هر سه گروه بود. آزمون لوین نیز نشان داد فرض همسانی واریانس گروه‌ها برقرار است. به منظور ارزیابی همسانی ماتریس کوواریانس خطا، از آزمون ماچلی[18] استفاده شد. نتیجۀ این آزمون نشان داد پیش‌فرض کرویت در داده‌ها برای نشخوار فکری (01/0=P؛ 275/119=x2) و متغیر عدم تحمل بلاتکلیفی(001/0=P؛ 706/16=x2) برقرار نبود؛ از این رو، از آزمون گرین‌هاوس-گریزر[19] استفاده شد.

نتایج آزمون تحلیل‌ واریانس با اندازه‌های مکرر در متغیرهای نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی در همسران قربانیان کرونا در جدول (4) آورده شده است.

 

جدول 4: نتایج آزمون تحلیل ‌واریانس با اندازه‌های مکرر در متغیرهای نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی در همسران قربانیان کرونا

Table 5: The results of the analysis of variance test with repeated measures in the variables of rumination and intolerance of uncertainty in the wives of corona victims

متغیر

اثرات

منبع

مجموع مجذورات

درجۀ آزادی

میانگین مجذورات

مقدار F

مقدار P

اندازۀ اثر

توان آماری

نشخوار فکری

درون‌آزمودنی

زمان

431/4411

034/1

786/4264

327/157

0001/0

778/0

1

 زمان × گروه

444/2537

069/2

547/1226

247/45

0001/0

654/0

1

بین‌آزمودنی

گروه

264/4781

2

632/2390

018/16

0001/0

416/0

999/0

تحمل بلاتکلیفی

درون‌آزمودنی

زمان

597/3255

520/1

046/2142

743/173

0001/0

794/0

1

 زمان × گروه

194/1693

040/3

025/557

181/45

0001/0

668/0

1

بین‌آزمودنی

گروه

681/2732

2

340/1366

168/19

0001/0

460/0

1

ناتوانی برای انجام عمل

 

درون‌آزمودنی

زمان

167/301

589/1

512/189

225/106

0001/0

702/0

1

 زمان × گروه

583/158

178/3

636/48

262/27

0001/0

548/0

1

بین‌آزمودنی

گروه

375/251

2

687/125

162/13

0001/0

369/0

99/0

استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی

درون‌آزمودنی

زمان

167/351

588/1

110/221

519/121

0001/0

730/0

1

 زمان × گروه

792/250

176/3

955/78

392/43

0001/0

659/0

1

بین‌آزمودنی

گروه

292/345

2

646/172

131/25

0001/0

528/0

1

منفی بودن رویداد غیرمنتظره

درون‌آزمودنی

زمان

874/134

460/1

387/92

193/91

0001/0

670/0

1

 زمان × گروه

611/84

919/2

984/28

610/28

0001/0

560/0

1

بین‌آزمودنی

گروه

431/215

2

715/107

903/11

0001/0

346/0

99/0

بلاتکلیفی دربارۀ آینده

درون‌آزمودنی

زمان

792/87

686/1

070/52

525/65

0001/0

593/0

1

 زمان × گروه

917/25

372/3

686/7

672/6

0001/0

301/0

998

بین‌آزمودنی

گروه

292/28

2

146/14

901/2

045/0

214/0

93/0

 

بر اساس جدول 4، در اثرات بین‌آزمودنی، اثر اصلی گروه در متغیرهای پژوهش معنا‌دار به ‌دست آمده است (001/0>P). نتایج نشان داده است 6/41 درصد از تفاوت‌های فردی در نشخوار فکری، 46 درصد در عدم تحمل بلاتکلیفی، 9/36 درصد در ناتوانی برای انجام عمل، 8/52 درصد در استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی، 6/34 درصد در منفی بودن رویداد غیرمنتظره و 4/21 درصد در بلاتکلیفی دربارۀ آینده به تفاوت بین سه گروه مربوط است. نتایج اثرات درون‌آزمودنی نیز نشان داده است اثر اصلی زمان در متغیرهای پژوهش معنا‌دار به دست آمده است (001/0>P). به عبارت دیگر، تفاوت بین میانگین نمرات در سه مرحلۀ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری در کل نمونۀ پژوهش در نشخوار فکری 8/77 درصد، عدم تحمل بلاتکلیفی 4/79 درصد، ناتوانی برای انجام عمل، 2/70 درصد، استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی 73 درصد، منفی بودن رویداد غیرمنتظره 67/0 و بلاتکلیفی دربارۀ آینده 3/59 درصد و معنادار است. همچنین، اثر تعاملی زمان و گروه نیز معنا‌دار به دست آمده است (001/0>P) که نشان می‌دهد روند تغییرات نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری در سه گروه تفاوتی معنادار دارد و میزان تفاوت گروه‌ها در مراحل پژوهش در نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی به‏ترتیب برابر 4/65 و 8/66، درصد ناتوانی برای انجام عمل 8/54 درصد، استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی 9/65 درصد، منفی بودن رویداد غیرمنتظره 56/0 درصد و بلاتکلیفی دربارۀ آینده 1/30 درصد به دست آمده است.

برای مقایسۀ میانگین‌های نمرات نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی همسران قربانیان ویروس کرونا از آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. در جدول (5)، نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی برای مقایسۀ زوجی گروه‌ها ارائه شده است.

 

جدول 5: نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی برای مقایسۀ میانگین‌های نمرات نشخو ارفکری و عدم تحمل بلاتکلیفی همسران قربانیان ویروس کرونا

Table 6: The results of Bonferroni's post hoc test to compare the mean scores of rumination and intolerance of uncertainty of the wives of victims of the corona virus

مقیاس

گروه پذیرش و تعهد

گروه فراتشخیصی

اختلاف میانگین

خطای استاندارد

P

نشخوار فکری

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

229/1

494/2

1

کنترل

562/11-

494/2

0001/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

792/12-

494/2

0001/0

عدم تحمل بلاتکلیفی

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

188/0-

723/1

1

کنترل

33/9-

723/1

0001/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

146/9-

723/1

0001/0

ناتوانی برای انجام عمل

 

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

625/0

631/0

981/0

کنترل

062/3-

631/0

0001/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

437/2-

631/0

001/0

استرس­آمیز بودن بلاتکلیفی

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

917/0

535/0

281/0

کنترل

729/2-

535/0

0001/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

646/3-

535/0

0001/0

منفی بودن رویداد غیرمنتظره

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

958/0-

614/0

377/0

کنترل

937/2-

614/0

0001/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

979/1-

614/0

007/0

بلاتکلیفی دربارۀ آینده

گروه فراتشخیصی

گروه پذیرش و تعهد

479/0

451/0

880/0

کنترل

604/0

451/0

561/0

گروه پذیرش و تعهد

کنترل

083/1-

451/0

061/0

آزمون تعقیبی بونفرونی (05/0>p) اختلاف معنا‌دار

 

نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد بین گروه آزمایشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فراتشخیصی با گروه کنترل در نشخوار فکری، عدم تحمل بلاتکلیفی و مؤلفه‌های آن‏ به‏جز مؤلفۀ بلاتکلیفی دربارۀ آینده تفاوتی معنا‌دار وجود دارد (001/0>P) که حاکی از اثربخشی دو روش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فراتشخیصی بود؛ اما تفاوتی معنادار بین اثربخشی دو مداخلۀ یادشده در متغیرهای پژوهش مشاهده نشد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ تأثیر اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و فراتشخیصی بر نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی انجام شد. نتایج نشان داد در اثربخشی دو روش مداخله بر نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی و مؤلفه‌های آن تفاوتی معنادار وجود ندارد و هر دو مداخلۀ پذیرش و تعهد و درمان فراتشخیصی در مقایسه با گروه کنترل توانسته‏اند اثربخشی معنا‌داری را بر نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی داشته باشند. همچنین، نتایج نشان داد اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و فراتشخیصی بر کاهش نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی در طول زمان از پس‌آزمون به پیگیری همچنان ماندگار است.

در زمینۀ اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر نشخوار فکری، یافته‌های این پژوهش با یافته‌های ابوترابیان و سجادیان (1402)، بخشنده‏لاریمی و همکاران (1400)، حمیدی و همکاران (1399) و موسی‏پور (1402) همسو است.

در تبیین این یافته‌ها، می‌توان بیان کرد بسیاری از اوقات، ریشۀ رنج کشیدن روان‌شناختی ناشی از ذهن قضاوتگر است که تجربه‏های را به خوب و بد تقسیم می‌کند و از فرد می‏خواهد با این تجربه‏ها مبارزه یا از آن‏ها اجتناب کند که در نتیجه، به سطوحی از ناکامی، پریشانی و نشخوار ذهنی منجر می‌شود (Hayes et al., 2004). هدف درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کاهش واکنش به احساسات و افکار پریشان‏کننده همراه با تجربۀ درد است. پیشینۀ پزوهش نشان داده است ذهن‌آگاهی به کاهش علائم روان‌شناختی شامل اضطراب، افسردگی و نشخوار فکری در افراد مختلف منجر می‌شود (نرگسی و همکاران، 1398). ذهن‌آگاهی خودنظارت‌گری جسمی و هوشیاری بدن را افزایش می‌دهد که احتمالاً به بهبود مکانیسم‌های بدنی و بهبود مراقبت از خود منجر می‌شود. در این رابطه، هیز و‌ هافمن[20] (2017) معتقد هستند فنون ذهن‌آگاهی با فراهم آوردن فرصتی برای مراقبه می‏توانند در افزایش آرام‌بخشی عضلانی و کاهش نگرانی، استرس و اضطراب مؤثر باشند. مشابه آموزش آرمیدگی سنتی، مراقبۀ ذهن‌آگاهی با افزایش فعال‌سازی دستگاه عصبی خودکار همراه است که ممکن است به آرامش جسمی، کاهش تنش و برانگیختگی روانی و نشخوار فکری منجر شود.

بررسی پیشینۀ پژوهش در زمینۀ اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عدم تحمل بلاتکلیفی نشان داد نتایج این مطالعه با بخش‌هایی از مطالعات احمدیان و همکاران (1401)، اسمیت[21] و همکاران (2021)، اصلی‌آزاد و همکاران (1398)، برون[22] و همکاران (2015)، بخشنده‌لاریمی و همکاران (1400)، حسینی و همکاران (1400)، لی[23] و همکاران (2021) و منصوری ‌کریانی و همکاران (1401) همسو و هماهنگ است. در تبیین این یافته‌ها، می‌توان گفت عدم تحمل بلاتکلیفی یک فراتشخیصی و عامل آسیب‌پذیر شناختی است که به رشد و حفظ اختلالات اضطرابی در افراد منجر می‌شود (Satici et al., 2022). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به واسطۀ تکنیک‌هایی همچون گسل شناختی به پذیرش و انعطاف‌پذیری بیشتر فرد در قبال مصیبت‌های ایجادشده کمک می‏کند. در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، جلسات درمان صرف شناسایی کارکرد پاسخ‌های مشکل‏ساز در برابر مصائب، مشکلات و وقایع ناگوار زندگی و مداخله در آن‏ها می‌شوند و از طریق ایجاد پذیرش و تمرین‌های تجربی که مبتنی بر قانون خاموشی شرطی‏سازی پاسخگر هستند، کنترل تجربی و آمیختگی شناختی تضعیف می‏شوند و با استفاده از استعاره‏ها، فرد با بازی‌های کلامی مانند قضاوت و دلیل‌آوری آشنا و از موانع درونی آگاه می‏شود و به او کمک می‏شود تا به‏جای واکنش خودکار و شرطی‏شده به وقایع، از طریق ارزیابی الگوهای رفتارهای اجتنابی و ارزیابی عوامل شناختی برای فعال‌سازی حیطه‌های مختلف زندگی برنامه‌ریزی کند و دربارۀ انتخاب پاسخ رفتاری هدف‌گرا، ارزش‌مدار و خردگرایانه تصمیم‌گیری و متعهدانه عمل کند؛ از این رو، این امر موجب انعطاف‌پذیری روان‌شناختی بیشتر و کاهش عدم تحمل بلاتکلیفی در همسران جان‏باختگان کرونا شده است.

در رابطه با اثربخشی درمان فراتشخیصی بر نشخوار فکری، نتایج این پژوهش با بخش‌هایی از نتایج پژوهش‌های آگویلرا- مارتین[24] و همکاران (2022)، زارعی فسخودی و همکاران (1400)، عسکری و زندکریمی (1401)، فارکیونه[25] و همکاران (2012) و قوتی و همکاران (1401) همسو و هماهنگ است. در تبیین اثربخشی برنامۀ فراتشخیصی بر نشخوار فکری، باید گفت فرضیۀ اصلی درمان این است که افراد مبتلا به اختلال‌های هیجانی راهبردهای تنظیم هیجانی ناسازگارانه (سرزنش خود و دیگران، فاجعه‌سازی و نشخوار فکری) را به کار می‌برند. آن‏ها اساساً سعی می‌کنند تا از هیجان‌های ناخوشایند اجتناب کنند یا شدت آن‏ها را کاهش دهند که باعث نتیجۀ عکس و تداوم علائم آن‏ها می‌شود (Barlow et al., 2017)؛ بنابراین، درمان فراتشخیصی یکپارچه یک رویکرد درمانی مبتنی بر هیجان است؛ به این معنا که درمان طوری طراحی شده است که به بیماران بیاموزد چگونه با هیجان‌های ناخوشایند خود مواجه شوند و آن‏ها را تجربه کنند و به شیوه‏ای سازگارانه‌تر به هیجان‌های خود پاسخ دهند (Cuijpers et al., 2023)؛ از این رو، در طی جلسات درمان، ضمن اصلاح عادت‌های تنظیم هیجانی، هدف درمان کاهش شدت و بروز تجربۀ هیجانی ناسازگارانه و بهبود کارکرد همسران جان‏باختگان کرونا بود. علاوه بر این، در درمان فراتشخیصی یکپارچه، مهارت آگاهی هیجانی بر آگاهی غیرقضاوتی و تجربۀ هیجانی در زمان حال تأکید دارد. به دست آوردن این آگاهی مهارت اصلی به حساب می‌آید که یادگیری بهتر مفاهیم درمانی بعدی را در پی خواهد داشت (Sauer-Zavala et al., 2020)؛ از این رو، اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بـر نشخوار فکری را می‌توان به واسطۀ فرآیندهای درمانی حاکم بر آن همچون ذهن‏آگاهی، ماندن در زمان حال، عدم حذف و سرکوبی افکار منفی، چالش با ارزیابی‌های منفی و افزایش انعطاف‌پذیری تبیین کرد.

در رابطه با اثربخشی درمان فراتشخیصی بر عدم تحمل بلاتکلیفی، این مطالعه با بخش‌هایی از یافته‌های نرگسی و همکاران (1398) همسو است. در تبیین این یافته، باید گفت همسران قربانیان کرونا در مواجهه با استرس و فشارهای روانی ناشی از مرگ همسر به‏جای به‏کارگیری راهبردهای سازگارانه‌تر عمدتآ از راهبردهایی ناسازگارانه در مقابل فشارهای روانی استفاده می‌کنند. در واقع، همسران داغ‏دار به دلیل تجربۀ پایدار عواطف منفی از جمله خشم، اضطراب و افسردگی، توانایی تمرکز بر مشکل استرس‌آمیز را از دست می‏دهند و قادر نخواهند بود از شیوه‌های مقابله‌ای منطقی و انعطاف‌پذیر استفاده کنند و در نتیجه، تمایل به روی آوردن به سبک‌های غیرمنطقی از جمله سبک هیجان‌مدار و استفاده از راهکارهای تنظیم هیجان منفی افزایش می‌یابد؛ از این رو، در درمان فراتشخیصی به افراد کمک می‌شود تا درکی بهتر از تعامل با افکار، احساس‌ها و رفتارها در ایجاد تجربه‌های هیجانی درونی داشته باشند. افراد در این درمان می‌آموزند تا آگاهی بهتری از تجربه‌های خود (شامل برانگیزاننده‌ها و پیامدهای رفتاری) کسب کنند و با ارزیابی‌های شناختی منفی از احساس‌ها و هیجان‌های جسمی مقابله کنند، رفتارهای ناشی از هیجان را شناسایی و اصلاح کنند، آگاهی و توانایی تحمل احساس‌های جسمی در طی مواجهۀ درون‏زاد را کسب کنند و در بافت‌های موقعیتی و درون‏زاد با تجربه‌های هیجانی خود مواجه شوند. همۀ این توانش‌ها با اصلاح عادت‏ها، پردازش و تنظیم هیجانی، ممکن است به کاهش شدت تجربه‌های هیجانی ناسازگارانۀ منفی و عدم تحمل بلاتکلیفی در فرد منجر شوند (Tonarely-Busto et al., 2023).

در تبیین عدم تفاوت اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فراتشخیصی، می‌توان گفت از آنجا که هر دو درمان منشعب از رویکرد شناختی - رفتاری هستند، خواستگاهی مشترک دارند و بر فرایندهای زیربنایی نسبتً مشابهی در بروز آسیب‌های روانی مانند عدم‌ آگاهی از تجربه‏های هیجانی، اجتناب و سـرکوبی هیجـانی، عدم انعطـاف‌پـذیری و تفکر قضاوتی تأکید می‌کنند؛ بنابراین، در طی درمان، از تکنیک‌ها و تمرین‌های مشترک در زمینۀ ذهن‏آگاهی، پذیرش، انعطاف‌پذیری، غیرقضاوتی بودن و ماندن در اینجا و اکنون به منظور آگاهی از تجربه‏های درونی و مدیریت هیجان‌های منفی سود می‌برند (امیری و همکاران، 1403).

پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی نظیر محدود بودن جامعۀ پژوهش به همسران جان‏باختگان کرونای بیمارستان امام خمینی شهر تهران، مهار نشدن متغیرهای شخصیتی، اجتماعی و خانوادگی تأثیرگذار بر متغیرهای وابسته، خودگزارشی بودن ابزارهای پژوهش و عدم بهره‌گیری از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی مواجه بود؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود برای افزایش قدرت تعمیم‌پذیری نتایج، از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده شود. با توجه به اثربخشی درمان فراتشخیصی و درمان میتنی بر پذیرش و تعهد بر نشخوار فکری و عدم تحمل بلاتکلیفی همسران قربانیان کرونا در سطح کاربردی، پیشنهاد می‌شود روان‏شناسان و مشاوران از این دو روش مداخله به عنوان درمان انتخابی در بهبود اختلالات روان‌شناختی ناشی از سوگ همسران قربانیان کرونا استفاده کنند.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله نویسندگان از مسئولان بیمارستان امام خمینی شهر تهران و کلیۀ شرکت‌کنندگان که در تکمیل و توزیع پرسشنامه‌ها دقت و زمان کافی مبذول داشتند و در مرحلۀ اجرایی پژوهش همکاری کردند، نهایت تشکر و قدردانی را دارند.

تعارض منافع

بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله حامی ‌مالی و تعارض منافع ندارد.

[1]. Corona virus

[2]. Intolerance of Uncertainty

[3] Barlow

[4] Rumination Scale

[5] Nolen-Hoeksema & Morrow

[6] Treynor

[7] Intolerance of Uncertainty Scale

[8] Freeston

[9] Buhr & Dugas

[10] Beck

[11] Hayes

[12] Emotion Driven Behaviors

[13] Shapiro-Wilk

[14] Mauchly

[15] Levene

[16] Bonferroni

[17] Kolmogorov- Smirnov

[18] Mauchly's

[19] Greenhouse – Geisser

[20] Hofmann

[21] Smith

[22] Brown

[23] Li

[24] Aguilera-Martín

[25] Farchione

References

ابوترابیان، م.، و سجادیان، ا. (1402). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی، نشخوارفکری و خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر افسردۀ دورۀ متوسطۀ دوم. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 24(2)، 13-26. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2071421
احمدی، ع.، عسگرزاده، س.، و شیرمحمدی، س. (1399). یادبود پس از مرگ کاربران در شبکه‌های‌اجتماعی (تحلیل نظرات کاربران در صفحات اینستاگرامی جان‌باختگان ویروس کرونا). مطالعات رسانه‌های نوین، 6(23)، 315-338. https://doi.org/10.22054/nms.2021.56236.1067
احمدیان، ع.، تقی‏پور، ب.، علیرضایی حور، م.، سبزی، ن.، داوودی، س.، و میرزاپور بین کلایی، م. (1401). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سبک‌های مقابله‌ای و استرس ادراک‏شدۀ زنان نابارور. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روان‏شناختی، 17(66)، 33-25. https://doi.org/10.22034/jmpr.2022.15280
اصلی‏آزاد، م.، منشئی، غ.، و قمرانی، ا. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و تحمل ابهام دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری - عملی. روان‏شناسی افراد استثنائی، 9(36)، 33-53. https://doi.org/10.22054/jpe.2019.44480.2027
امیری، م.، خوش‏اخلاق، ح.، سجادیان، پ.، و رضایی جمالویی، ح. (1403). مقایسۀ اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فراتشخیصی بر سازگاری روانی اجتماعی با بیماری و خودمراقبتی در افراد دارای بیماری قلبی - عروقی. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روان‏شناختی، 19(73)، 58-72. https://doi.org/10.22034/JMPR.2023.16771
بخشنده‌لاریمی، ن.، زبردست، ع.، و رضایی، س. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری شناختی، نشخوار فکری و تحمل آشفتگی در افراد با سردرد میگرنی. مجلۀ روان‏پزشکی و روان‏شناسی شناخت، 8(2)، 74-87. http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-1004-en.pdf
باقری‏نژاد، م.، صالحی فدردی، ج.، و طباطبایی، س. (1389). رابطۀ بین نشخوار فکری و افسردگی در نمونه‏ای از دانشجویان ایرانی. پژوهشنامۀ مبانی تعلیم و تربیت، 11(1)، 21-38. https://doi.org/10.22067/fe.v11i1.2246
بهادری، ز.، رباط‏میلی، س.، و قربان جهرمی، ر. (1398). اثربخشی درمان فراتشخیصی پروتکل یکپارچه بر نشانه‌های اضطرابی و افسردگی همایند در مادران خانه‏دار. پرستار و پزشک در رزم، 7(24)، 82-98. http://npwjm.ajaums.ac.ir/article-1-726-fa.html
حمیدی، م.، شاهمرادی، س.، جواهری محمدی، ع.، و رهبان‏فرد، ح. (1399). اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد (ACT) بر نشخوار فکری در دختران نوجوان ورزشکار حرفه‌ای دارای آسیب ورزشی. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‏شناختی، 2(11)، 180-165. https://doi.org/10.22059/japr.2020.298582.643453
حسینی، س.، احدی، م.، حاتمی، م.، و خلعتبری، ج. (1400). مقایسۀ اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی و تعهد و پذیرش بر تاب‌آوری، به‏زیستی روان‌شناختی و میزان قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲. روان‌پرستاری، ۹(۱)، ۸۹-۱۰۲. http://dx.doi.org/10.32598/JAMS.23.1.4578.3
جوادی، س.، و سجادیان، م. (1399). پاندمی کروناویروس عاملی برای سوگ تأخیری در بازماندگان: نامه به سردبیر. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی اراک، 23(1)، 2-7. http://doi.org/10.32598/JAMS.23.1.4578.3
جعفری هرندی، م.، و عارفی، م. (1401). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اضطراب سلامت و خودتنظیمی هیجانی زنان مبتلا به اضطراب ناشی از پاندمی ویروس کووید19. روان‏شناسی سلامت، 42(16)، 7-27. https://doi.org/10.30473/hpj.2022.59114.5229
دانشمند، م.، ثابت، م.، و وزیری، ک. (1403). مدل‌یابی ساختاری پیش‌بینی سوگ پیچیدۀ پایدار در میان افراد سوگوار ناشی از کرونا بر اساس کیفیت روابط ابژه با تمرکز بر نقش واسطه‌ای نشخوار خشم و احساس تنهایی. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روان‏شناختی، 19(73)، 252-260. https://doi.org/10.22034/jmpr.2023.56675.5597
دلاور، ع. (1393). کاربرد آمار و احتمالات در روان‏شناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات رشد.
زارعی فسخودی، ب.، کربلایی، م.، میگونی، ا.، رضابخش، ح.، و قلیچی، ل. (1400). مقایسة اثربخشی درمان یکپارچة فراتشخیص اختلالات هیجانی و درمان فراتشخیص کارآمدی هیجانی بر تنظیم هیجان بزرگسالان دارای لکنت‌زبان. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‏شناختی، 12(2)، 185-209. https://doi.org/10.22059/japr.2021.312232.643672
علی‏پور دهاقانی، ف. (1399). بررسی اثربخشی مشاوره و درمان گروهی سوگ با رویکرد اسلامی بر ارتقای سطح کیفیت زندگی همسران شهدای مدافع حرم. روان‏شناسی نظامی، 11(41)، 5-16. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25885162.1399.11.41.1.5
عسکری، ز.، و زندکریمی، غ. (1401). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر خطاهای شناختی، نشخوار فکری و اجتناب شناختی در مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی (مطالعۀ موردی). روان‏شناسی بالینی، 14(4)، 65-76. https://doi.org/10.22075/jcp.2022.25616.2346
عبدل‏پور، ق.، نصیری، م.، مفاخری، م.، منصوری، ک.، و عبدی، ر. (1397). مدل‏سازی معادله‌های ساختاریِ تحمل نکردن بلاتکلیفی و افسردگی و اختلال اضطراب فراگیر: بررسی نقش واسطه‏ای نشخوار فکری. روان‏پزشکی و روان‏شناسی بالینی ایران، 95، 24(4)، 400-415. https://doi.org/10.22075/jcp.2022.25616.2346
علوی، ز.، قاسم‏زاده، س.، ارجمندنیا، ع.، لواسانی، م.، و وکیلی، س. (1401). اثربخشی پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آن‌ها. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‏شناختی، 13(3)، 241-225. https://doi.org/10.22059/japr.2022.330196.643986
قوتی، ع.، دلربا، م.، آهوان، م.، آقامحمدیان شعرباف، ح.، و فرنوش، م. (1401). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اضطراب، نشخوار فکری و سلامت روان در فرزندان شاهد و ایثارگر. مطالعات روان‏شناختی، 18(5)، 105-118. https://doi.org/10.22051/psy.2022.36445.2465
کریمیان، ز.، حقایق، ع.، امامی نجفی دهکردی، و م.، رئیسی، م. (1402). مقایسۀ اثربخشی درمان فراتشخیصی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر، مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 30(1)، 34-22. http://doi.org/10.29252/rbs.19.3.477
مسعودی مرغملکی.، ل.، شایگان‏نژاد، و.، و رحیمی، ر. (1402). بررسی اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد شفقت‌محور بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و خودکارآمدی زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. روان‏شناسی بالینی و شخصیت، 21(1)، 73-84.. https://doi.org/10.22070/cpap.2023.15651.1182
منصوری کریانی، ر.، بساک‏نژاد س.، مهرابی‏زاده هنرمند، م.، و مجدی‏نسب، ن. (1401). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد متمرکز بر شفقت بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و آشفتگی روان‌شناختی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. مجلۀ روان‏پزشکی و روان‏شناسی بالینی ایران، ۲۸(۲)، ۲۲۲-۲۳۵. https://doi.org/10.32598/ijpcp.28.2.3747.1
موسی‏پور، م. (1402). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی، نشخوار فکری و اجتناب تجربی در نوجوانان مبتلا به افسردگی. روان‏شناسی اجتماعی، 11(67)، 77-92. https://journals.iau.ir/article_704347_a921feb814d6aac4cf5ba759b4a25a5f.pdf
نرگسی، ف.، فتحی آشتیانی، ع.، داودی، ا.، و اشرفی، ع. (1398). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر حساسیت اضطرابی، تحمل پریشانی و علائم وسواسی - اجباری در افراد دچار اختلال وسواسی اجباری. دستاوردهای روان‌شناختی، 26(2)، 66-49. https://doi.org/10.22055/psy.2019.26369.2121
 
References
Ahmadi, A., Asgarzadeh, M., & Shir mohamadi, S. (2020). Memorial after the Death of Users in Social Networks (Analysis of Users' Comments on the Instagram Pages of Coronavirus Victims). New Media Studies, 6(23), 315-338. doi: 10.22054/nms.2021.56236.1067 [In Persian]
Alipour Dehaghani, F. (2020). An Investigation into the Impact of Group Counseling and Treatment of Grief with an Islamic Approach on the Improvement of the Quality of Life of the Holy Shrine Defender Martyrs' Wives. Military Psychology, 11(41), 5-16. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25885162.1399.11.41.1.5 [In Persian]
Amiri, M., Khoshakhlagh, H., Sajjadian, P. S., & Rezaei Jamaloei, H. (2024). Comparing the Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy and Transdiagnostic Treatment on Psychosocial Adjustment to the Disease and Self-Care in People with Cardiovascular Disease. Journal of Modern Psychological Researches, 19(73), 58-72. https://doi.org/10.22034/JMPR.2023.16771 [In Persian]
Asliazad, M., Manshaee, G. R., & Ghamarani, A. (2020). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Cognitive Emotion Regulation and Intolerance of uncertainty of The Students with Obsessive-Compulsive Disorder. Psychology of Exceptional Individuals, 9(36), 33-53. https://doi.org/10.22054/jpe.2019.44480.2027 [In Persian]
Abootrabian, M., & Sajadiyan I. (2023). Effectiveness of acceptance and commitment therapy on depression, rumination and self – efficacy of depressed female high school students. Knowledge & Research in Applied Psychology, 24(2), 13-26. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2071421 [In Persian]
Askari, Z., & Zandkarimi, G. (2022). The Effectiveness of Unified Trans diagnostic Therapy on Cognitive Errors, Rumination and Cognitive Avoidance in Social Anxiety Disorder Patients: A Case Study. Journal of Clinical Psychology, 14(4), 65-76. https://doi.org/10.22075/jcp.2022.25616.2346 [In Persian]
Aguilera-Martín, Á., Gálvez-Lara, M., Cuadrado, F., Moreno, E., García-Torres, F., Venceslá, J. F., ..., & Moriana, J. A. (2022). Cost-effectiveness and cost-utility evaluation of individual vs. group transdiagnostic psychological treatment for emotional disorders in primary care (PsicAP-Costs): A multicenter randomized controlled trial protocol. BMC Psychiatry, 22(1), 99. https://doi.org/10.1186/s12888-022-03726-4
Angehrn, A., Krakauer, R. L., & Carleton, R. N. (2020). The impact of intolerance of uncertainty and anxiety sensitivity on mental health among public safety personnel: When the uncertain is unavoidable. Cognitive Therapy and Research, 44, 919-930. https://doi.org/10.1007/s10608-020-10107-2
Abdolpour, G., Nasiri, M., Mafakheri, M., Mansouri, K., & Abdi, R. (2019). Structural Equation Modeling of Intolerance of Uncertainty and Symptoms of Depression and General Anxiety Disorder: Investigation of the Mediating Role of Rumination. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 24(4), 400-415. https://doi.org/10.22075/jcp.2022.25616.2346 [In Persian]
Ahmadian, A., Taghipuor, B., Alirezaee Hoor, M., Sabzi, N., Davodi, S. M., & Mirzapour Benkalaee, M. (2022). The effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Coping Styles and Perceived Stress in infertile women. Journal of Modern Psychological Researches, 17(66), 25-33. https://doi.org/10.22034/jmpr.2022.15280 [In Persian]
Alavi, Z., Ghasemzadeh, S., Arjmandnia, A. A., Lavasani, M., & Vakili, S. (2022). The Effectiveness of the Unified Transdiagnostic Treatment Protocol on the Social Skills of Students with Anxiety Disorders and the Self-Efficacy of their Mothers. Journal of Applied Psychological Research, 13(3), 225-241. https://doi.org/10.22059/japr.2022.330196.643986 [In Persian]
Bielinski, L. L., Krieger, T., Moggi, F., Trimpop, L., Willutzki, U., Nissen, C., & Berger, T. (2020). REMOTION blended transdiagnostic intervention for symptom reduction and improvement of emotion regulation in an outpatient psychotherapeutic setting: protocol for a pilot randomized controlled trial. JMIR Research Protocols, 9(11), e20936. https://doi.org/10.2196/20936
Brinker, J. K., & Dozois, D. J. (2009). Ruminative thought style and depressed mood. Journal of Clinical Psychology, 65(1), 1-19. https://doi.org/10.1002/jclp.20542
Buhr, K., & Dugas, M. J. (2006). Investigating the construct validity of intolerance of uncertainty and its unique relationship with worry. Journal of Anxiety Disorders, 20(2), 222-236. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2004.12.004
Bakhshandehlarimi, N., Zebardast, O., & Rezaei, S. (2021). The effectiveness of acceptance and commitment therapy on cognitive flexibility, rumination, and distress tolerance in persons with Migraine headache. Journal of Cognitive Psychology and Psychiatry, 8(2), 23-38. http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-1004-en.pdf [In Persian]
Bagherinezhad, M., Salehi Fadardi, J., & Tabatabayi, S. M. (2010). The relationship between rumination and depression in a sample of Iranian student. Foundations of Education, 11(1), 21-38. https://doi.org/10.22067/fe.v11i1.2246 [In Persian]
Brown, F. L., Whittingham, K., Boyd, R. N., McKinlay, L., & Sofronoff, K. (2015). Does Stepping Stones Triple P plus Acceptance and Commitment Therapy improve parent, couple, and family adjustment following paediatric acquired brain injury? A randomised controlled trial. Behavior Research and Therapy, 73, 58-66. https://doi.org/10.1016/j.brat.2015.07.001
Bahadori, Z., Robatmili, S., & Ghorban Jahromi, R., R. (2019). The effectiveness of transdiagnostic treatment by Unified Protocol on Symptoms of anxiety and depression comorbidity in housewives' mothers. Nurse and Physician Within War, 7(24), 82-92. http://npwjm.ajaums.ac.ir/article-1-726-fa.html [In Persian]
Barlow, D. H., Farchione, T. J., Bullis, J. R., Gallagher, M. W., Murray-Latin, H., Sauer-Zavala, S., ..., & Cassiello-Robbins, C. (2017). The unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders compared with diagnosis-specific protocols for anxiety disorders: A randomized clinical trial. JAMA psychiatry, 74(9), 875-884. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2017.2164
Cuijpers, P., Miguel, C., Ciharova, M., Ebert, D., Harrer, M., & Karyotaki, E. (2023). Transdiagnostic treatment of depression and anxiety: a meta-analysis. Psychological Medicine, 53(14), 6535-6546. https://doi.org/10.1017/s0033291722003841
Carleton, R. N., Desgagné, G., Krakauer, R., & Hong, R. Y. (2019). Increasing intolerance of uncertainty over time: The potential influence of increasing connectivity. Cognitive Behavior Therapy, 48(2), 121-136. https://doi.org/10.1080/16506073.2018.1476580
Daneshmand, M., Sabet, M., & Vaziri, K. (2024). Structural Modeling of the Prediction of Stable Complicated Grief Among Bereaved People Due to Corona Based on the Quality of Object Relationships with a Focus on the Mediating Role of Anger Rumination and Loneliness. Journal of Modern Psychological Researches, 19(73), 252-260. https://doi.org/10.22034/jmpr.2023.56675.5597 [In Persian]
Delavar, A.(2014). Applied probability and statistics in psychology and educational sciences. Tehran: Roshd publication. [In Persian]
Egan, R. P., & Smith, D. A. (2020). Rumination Versus Distraction: Dyadic Implementation Eliminates the Response Manipulation Emotion Regulation Effect. Clinical Psychology & Special Education/Kliniceska I Special'naa Psihologia, 9(3), 34-48. http://doi.org/10.17759/cpse.2020090306
Farchione, T. J., Fairholme, C. P., Ellard, K. K., Boisseau, C. L., Thompson-Hollands, J., Carl, J. R., ..., & Barlow, D. H. (2012). Unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders: a randomized controlled trial. Behavior Therapy, 43(3), 666-678. https://doi.org/10.1016%2Fj.beth.2012.01.001
Freeston, M. H., Rhéaume, J., Letarte, H., Dugas, M. J., & Ladouceur, R. (1994). Why do people worry?. Personality and Individual Differences, 17(6), 791-802. http://doi.org/10.1016/0191-8869 (94) 90048-5
Gamino, L. A., Sewell, K. W., Hogan, N. S., & Mason, S. L. (2010). Who needs grief counseling? A report from the Scott & White Grief Study. OMEGA-Journal of Death and Dying, 60(3), 199-223. http://doi.org/10.2190/OM.60.3.a
Gloster, A. T., Walder, N., Levin M. E., Twohig, M. P., & Karekla, M. (2020). The empirical status of acceptance and commitment therapy: A review of meta-analyses. Journal of Contextual Behavioral Science, 18(6), 181-92. http://doi.org/10.1016/j.jcbs.2020.09.009
Ghovati, A., Delroba, M., Ahovan, M., Agha Mohammadian Sherbaf, H. R., & Farnoosh, M. (2022). The Effectiveness of Unified Transdiagnostic Treatment in Anxiety, Rumination and General Health among Children of Martyrs and Sacrifice. Journal of Psychological Studies, 18(3), 105-118. https://doi.org/10.22051/psy.2022.36445.2465 [In Persian]
Gillett, C. B., Bilek, E. L., Hanna, G. L., & Fitzgerald, K. D. (2018). Intolerance of uncertainty in youth with obsessive-compulsive disorder and generalized anxiety disorder: A transdiagnostic construct with implications for phenomenology and treatment. Clinical Psychology Review, 60, 100-108. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2018.01.007
Grossman, R. A., & Ehrenreich-May, J. (2020). Using the unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders with youth exhibiting anger and irritability. Cognitive and Behavioral Practice, 27(2), 184-201. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.cbpra.2019.05.004
Hayes, S. C. (2019). Acceptance and commitment therapy: towards a unified model of behavior change. World Psychiatry, 18(2), 226. https://doi.org/10.1002/wps.20442
Hayes, S. C., & Hofmann, S. G. (2017). The third wave of cognitive behavioral therapy and the rise of process‐based care. World Psychiatry, 16(3), 245. https://doi.org/10.22059/japr.2020.298582.643453
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Strosahl, K. (Eds.). (2004). A practical guide to acceptance and commitment therapy. Springer Science & Business Media.
Hamidi, M., Shahmoradi, S., Javaheri Mohammadi, A., & Rohbanfard, H. (2020). The Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on Ruminating in Adolescent Female Athletes with Athletic Injury. Journal of Applied Psychological Research, 11(2), 165-180. https://doi.org/10.22059/japr.2020.298582.643453 [In Persian]
Hosseini, S. S., Ahadi, M., Hatami, M., & Khalatbari, J. (2021). Comparison of the Effectiveness of Mindfulness-Based Therapy and Acceptance and Commitment Therapy on Resilience, Psychological Well-Being and Blood Sugar levels in patients with type 2 diabetes. IJPN, 9(1), 89-102. http://doi.org/10.32598/JAMS.23.1.4578.3 [In Persian]
Karimian, Z., Haghayegh, S. A., Emami-Najafi-Dehkordi, S. M. H., & Raisi, M. (2023). The Comparison of the Effectiveness of Trans-diagnostic Treatment and the Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on Quality of Life in Patients with Irritable Bowel Syndrome (IBS). Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 30(1), 22-34. http://doi.org/10.29252/rbs.19.3.477 [In Persian]
Javadi, S., & Sajadian, M. (2020). Coronavirus Pandemic a Factor in Delayed Mourning in Survivors: A Letter to The Editor. J Arak Uni Med Sci, 23(1), 2-7. http://doi.org/10.32598/JAMS.23.1.4578.3 [In Persian]
Jenkinson, R., Milne, E., & Thompson, A. (2020). The relationship between intolerance of uncertainty and anxiety in autism: A systematic literature review and meta-analysis. Autism, 24(8), 1933-1944. https://doi.org/10.1177/1362361320932437
Johnson, C., Burke, C., Brinkman, S., & Wade, T. (2016). Effectiveness of a school-based mindfulness program for transdiagnostic prevention in young adolescents. Behavior Research and Therapy, 81, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.brat.2016.03.002
Jafari Harandi, M., & Arefi, M. (2022). Efficacy of Unified Trans-Diagnostic Treatment on the Health Anxiety and Emotional Self-Regulation in the Women with the Covid-19 Pandemic Anxiety. Health Psychology, 11(42), 7-22. https://doi.org/10.30473/hpj.2022.59114.5229 [In Persian]
Li, H., Wong, C. L., Jin, X., Chen, J., Chong, Y. Y., & Bai, Y. (2021). Effects of acceptance and commitment therapy on health-related outcomes for patients with advanced cancer: a systematic review. International journal of nursing studies, 115. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2021.103876
Li, J., Xia, Y., Cheng, X., & Li, S. (2020). Fear of uncertainty makes you more anxious? Effect of intolerance of uncertainty on college students’ social anxiety: a moderated mediation model. Frontiers in Psychology, 11. https://doi.org/10.3389%2Ffpsyg.2020.565107
Mansouri Koryani, R., Bassak Nejad, S., Mehrabizadeh Honarmand, M., Majdinasab, N. (2022). Effectiveness of Compassion Focused Acceptance and Commitment Therapy on Psychological Flexibility and Psychological Distress in Patients with Multiple Sclerosis. IJPCP, 28(2), 222-35. https://doi.org/10.32598/ijpcp.28.2.3747.1 [In Persian]
Masoudi Marghmaleki, L., Shaygan Nejad, V., Rahimi, R. (2023). Investigating the Effect of Compassion-Focused Acceptance and Commitment Therapy on Psychological Flexibility and Self-efficacy of Women with Multiple Sclerosis. Clinical Psychology and Personality, 21(1), 73-84. https://doi.org/10.22070/CPAP.2023.15651.1182 [In Persian]
Musapour, M. (2022). The effectiveness of acceptance and commitment therapy on distress tolerance, rumination and experiential avoidance in adolescents with depression. Social Psychology, 11(67), 77-92. https://journals.iau.ir/article_704347_a921feb814d6aac4cf5ba759b4a25a5f.pdf [In Persian]
Mendoza, N. B., Mordeno, I. G., & Nalipay, M. J. N. (2022). The transdiagnostic role of rumination in the comorbidity of PTSD and depression. Journal of Loss and Trauma, 27(8), 731-745. http://doi.org/10.1080/15325024.2021.2018197
Malta, M., Rimoin, A. W., & Strathdee, S. A. (2020). The coronavirus 2019-nCoV epidemic: Is hindsight 20/20?. EClinicalMedicine, 20. https://doi.org/10.1016%2Fj.eclinm.2020.100289
Nargesi, F., Fathiashtiani, A., Davodi, I., Ashrafi, E. (2019). The effect of unifled transdiagnostic treatment on anxiety sensitivity, distress tolerance and obsessive-compulsive symptoms in individuals with obsessive-compulsive disorder. Psychological Achievements, 26(2), 49-66. https://doi.org/10.22055/psy.2019.26369.2121 [In Persian]
Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: the 1989 Loma Prieta Earthquake. Journal of Personality and Social Psychology, 61(1), 115. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.61.1.115
Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B. E., & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking rumination. Perspectives on Psychological Science, 3(5), 400-24. https://doi.org/10.1111/j.1745-6924.2008.00088.x
Padhan, R., & Prabheesh, K. P. (2021). The economics of COVID-19 pandemic: A survey. Economic Analysis and Policy, 70, 220-237. https://doi.org/10.1016/j.eap.2021.02.012
Ryan, A. K., Pakenham, K. I., & Burton, N. W. (2020). A pilot evaluation of a group acceptance and commitment therapy‐informed resilience training program for people with diabetes. Australian Psychologist, 55(3), 196-207. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/ap.12429
Sauer-Zavala, S., Bentley, K. H., Steele, S. J., Tirpak, J. W., Ametaj, A. A., Nauphal, M., ..., & Barlow, D. H. (2020). Treating depressive disorders with the Unified Protocol: A preliminary randomized evaluation. Journal of Affective Disorders, 264, 438-445. https://doi.org/10.1016/j.jad.2019.11.072
Sakiris, N., & Berle, D. (2019). A systematic review and meta-analysis of the Unified Protocol as a transdiagnostic emotion regulation-based intervention. Clinical Psychology Review, 72, 101751. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2019.101751
Satici, B., Saricali, M., Satici, S. A., & Griffiths, M. D. (2022). Intolerance of uncertainty and mental wellbeing: Serial mediation by rumination and fear of COVID-19. International Journal of Mental Health and Addiction, 20(5), 2731-2742. https://doi.org/10.1007%2Fs11469-020-00305-0
Smith, B. P., Coe, E., & Meyer, E. C. (2021). Acceptance and Commitment Therapy delivered via telehealth for the treatment of co-occurring depression, PTSD, and nicotine use in a male veteran. Clinical Case Studies, 20(1), 75-91. https://doi.org/10.1177/1534650120963183
Spencer, S. D., & Masuda, A. (2020). Acceptance and commitment therapy as a transdiagnostic approach to treatment of behavioral health concerns: A concurrent multiple baseline design across participants. Clinical Case Studies, 19(3), 163-179. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/1534650119897412
Treynor, W., Gonzalez, R., & Nolen-Hoeksema, S. (2003). Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive therapy and research, 27, 247-259. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2016.09.008
Talkovsky, A. M., Green, K. L., Osegueda, A., & Norton, P. J. (2017). Secondary depression in transdiagnostic group cognitive behavioral therapy among individuals diagnosed with anxiety disorders. Journal of Anxiety Disorders, 46(3), 56-64. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2016.09.008
Tonarely-Busto, N. A., Phillips, D. A., Saez-Clarke, E., Karlovich, A., Kudryk, K., Lewin, A. B., & Ehrenreich-May, J. (2023). Applying the unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders in children and adolescents to misophonia: a case example. Evidence-Based Practice in Child and Adolescent Mental Health, 8(1), 133-147. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/23794925.2022.2025631
Zareie Faskhudi, B., Karbalaee Mohammad Meigouni, A., Rezabakhsh, H., Ghelichi, L. (2021). Comparison of the Effect of Unified Transdiagnostic Treatment from Emotional Disorders and Emotion Efficacy Therapy on Emotion Regulation among Adults with Stuttering. Journal of Applied Psychological Research, 12(2), 185-209. https://doi.org/10.22059/japr.2021.312232.643672 [In Persian]
 
Research in Cognitive and Behavioral Sciences
Volume 13, Issue 2 - Serial Number 25
Research in Cognitive and Behavioral Sciences, Vol. 13, Issue 2, No. 25
February 2024
Pages 137-162

Files

History

  • Receive Date: 19 May 2024
  • Revise Date: 02 August 2024
  • Accept Date: 13 August 2024

Share

How to cite

Statistics