پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

بررسی ساختار عاملی و شاخص‌های روایی و پایایی پرسشنامه سبک شخصیت آسیب‌پذیر در نمونه ایرانی و تأثیر آن در افسردگی پس از زایمان

سمانه نجاری فروشانی؛ فهیمه نامدارپور

دوره 12، شماره 2 ، دی 1401، ، صفحه 73-90

https://doi.org/10.22108/cbs.2023.132644.1627

چکیده

پرسشنامۀ سبک شخصیت آسیب‌پذیر، یک مقیاس خودگزارشی برای شناسایی زنان در معرض خطر افسردگی پس از زایمان به‌دلیل آسیب‌پذیری شخصیتی است؛ بنابراین، هدف پژوهش بررسی ساختار عاملی و شاخص‌های روایی و پایایی ... بیشتر پرسشنامۀ سبک شخصیت آسیب‌پذیر، یک مقیاس خودگزارشی برای شناسایی زنان در معرض خطر افسردگی پس از زایمان به‌دلیل آسیب‌پذیری شخصیتی است؛ بنابراین، هدف پژوهش بررسی ساختار عاملی و شاخص‌های روایی و پایایی پرسشنامۀ شخصیت آسیب‌پذیر و تأثیر آن بر افسردگی در پس از زایمان زنان ایرانی بود. روش پژوهش مقطعی‌ـ‌توصیفی بود و جامعۀ آماری را کلیۀ زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان در شهر اصفهان تشکیل می‌داد که از بین آنها 300 نفر به‌صورت تصادفی‌ـ‌خوشه‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامۀ سبک شخصیت آسیب‌پذیر و افسردگی پس از زایمان پاسخ دادند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که پرسشنامه از ساختار دوعاملی برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ دو بعد آسیب‌پذیری و سازمان‌یافتگی به‌ترتیب برابر با 87/0 و 705/0 به دست آمد. تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی نشان داد که پس از کنترل متغیرهای جمعیت‌شناختی (سن و تحصیلات مادر، شغل پدر و درآمد خانواده)، شخصیت آسیب‌پذیر تأثیر معنی‌داری بر افسردگی پس از زایمان داشت (503/0= β، 001/0>p). به نظر می‌رسد پرسشنامۀ شخصیت آسیب‌پذیر از شاخص‌های روان‌سنجی مناسبی برخوردار است و می‌توان از این ابزار در پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان در زنان و جلوگیری از عواقب منفی آن استفاده کرد.

بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ تفکرات پیش‌آمده (تداخل ‌شناختی) در ورزش

فاطمه سلخی خسرقی؛ سیدحجت زمانی ثانی؛ بهزاد بهزادنیا

دوره 12، شماره 2 ، دی 1401، ، صفحه 109-128

https://doi.org/10.22108/cbs.2023.133745.1651

چکیده

تداخل شناختی یعنی افکار مزاحمی که ورزشکاران حین انجام تکلیف تجربه می‌کنند، در عملکردشان اثر منفی دارند. باتوجه‌به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ تداخل ... بیشتر تداخل شناختی یعنی افکار مزاحمی که ورزشکاران حین انجام تکلیف تجربه می‌کنند، در عملکردشان اثر منفی دارند. باتوجه‌به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ تداخل شناختی در ورزش انجام شد. جامعۀ پژوهش حاضر ورزشکاران ایرانی بودند که در یک سال اخیر (1400) تجربۀ شرکت در مسابقات ورزشی را داشتند که 207 ورزشکار به‌صورت خوشه‌ای انتخاب شدند و پرسشنامه‌های ذهن‌آگاهی ورزشی و تداخل شناختی در ورزش را تکمیل کردند. به‌منظور بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی، روایی سازه با کمک تحلیل عاملی اکتشافی و روایی همگرا ازطریق محاسبۀ همبستگی مقیاس تداخل شناختی با مقیاس ذهن‌آگاهی ورزشی بررسی شد. همچنین، به‌منظور سنجش پایایی ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. یافته‌ها نشان داد که سه عامل افکار فرار، افکار بی‌ربط به موقعیت، نگرانی‌های عملکرد 08/59درصد واریانس مربوطه را تبیین می‌کنند و همبستگی معنادار بین مقیاس‌های ذهن‌آگاهی ورزشی و تداخل شناختی بیانگر روایی همگرای سازه بود. ضرایب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه (92/0) و خرده‌مقیاس‌ها شامل افکار فرار (85/0)، افکار بی‌ربط به موقعیت (82/۰) و نگرانی‌های عملکرد (80/۰) پایایی درونی مقیاس را تأیید کردند. نتایج تحلیل عامل تأییدی (96/0=CFI و 93/0=NFI) نیز نشان‌دهندۀ برازش مناسب سازه بودند. باتوجه‌به یافته‌ها پرسشنامۀ تداخل شناختی در ورزش از روایی و پایایی قابل‌قبولی در میان ورزشکاران ایرانی برخوردار بود و مربیان، روان‌شناسان و پژوهشگران در حوزۀ ورزش می‌توانند از این ابزار در پژوهش‌های خود استفاده کنند.

پایایی، روایی و هنجاریابی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی (IHS) در دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم

مهدی مولایی یساولی؛ پرویز فداکار گبلو؛ سحر خانجانی وشکی؛ سلیمان احمد بوکانی

دوره 11، شماره 2 ، مهر 1400، ، صفحه 163-174

https://doi.org/10.22108/cbs.2022.129673.1556

چکیده

هدف این پژوهش هنجاریابی و اعتبارسنجی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی در جامعۀ ایرانی بود که میزان نااُمیدی بین‌فردی را در زندگی نوجوانان بررسی می‌کند. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعۀ این پژوهش ... بیشتر هدف این پژوهش هنجاریابی و اعتبارسنجی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی در جامعۀ ایرانی بود که میزان نااُمیدی بین‌فردی را در زندگی نوجوانان بررسی می‌کند. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعۀ این پژوهش کلیۀ دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دورۀ دوم شهر کرج در سال تحصیلی 99-1398 بودند که از بین آنها 504 دانش‌آموز به‌عنوان گروه نمونۀ موردمطالعه به‌شیوۀ نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری داده‌ها پس از ترجمه و آماده‌سازی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی، این ابزار به‌همراه پرسشنامه‌های رفتار خودکشی (SBQ) و نااُمیدی بک (HBQ) برای روایی همگرا و سرسختی روان‌شناختی (AHI) و پرسشنامۀ نیازهای بین‌فردی (INQ) برای روایی واگرا در اختیار نمونۀ پژوهشی قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از دو رویکرد کلاسیک و نظریۀ پرسش‌ــ‌پاسخ و از نرم‌افزارهای آماری Spss نسخۀ 26 و نرم‌افزار R نسخۀ 4.0.2 استفاده شد. نتایج بررسی روایی سازۀ ابزار با روش تحلیل عاملی تأییدی )نظریۀ کلاسیک( و مدل‌های تک‌بعدی )نظریۀ پرسش‌ـ‌پاسخ(، مدل تک‌عاملی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی را تأیید کرد. همچنین، روایی همگرا و واگرای ابزار نیز تأیید شد. اعتبار مقیاس نیز با روش آلفای ‌کرونباخ (مقادیر آلفای بالای‌70/0 برای هر سه عامل و نمرۀ کل) و روش بازآزمایی (همبستگی درون طبقه‌ای بالا بین دو مرحلۀ اندازه‌گیری) در رویکرد کلاسیک آزمون تأیید شد. براساس نظریۀ پرسش‌ـ‌پاسخ نیز اعتبار داده‌ها با استفاده از تابع آگاهی و خطای اندازه‌گیری بررسی شد و تابع ‌آگاهی مقیاس نشان داد هر سه عامل در محدودۀ سطح صفت بین 2- تا 3، بیشترین آگاهی‌دهندگی و کمترین خطای اندازه‌گیری را داشتند. مقیاس نااُمیدی بین‌فردی از پایایی و روایی مطلوبی در جامعۀ ایرانی برخوردار است و می‌توان از آن به‌عنوان یک ابزار علمی معتبر برای ارزیابی نااُمیدی بین‌فردی نوجوانان استفاده کرد. همچنین، این ابزار می‌تواند در جامعۀ نوجوانان ایرانی به‌عنوان ابزاری مفید و معتبر در حوزۀ خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی استفاده شود.

انطباق، اعتبار و پایایی پرسشنامۀ درجه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی در کودکان 6 تا 16ساله با آسیب بینایی

صدیقه رضایی دهنوی؛ فاطمه فولادی

دوره 11، شماره 2 ، مهر 1400، ، صفحه 175-190

https://doi.org/10.22108/cbs.2022.133184.1639

چکیده

پرسشنامۀ درجه‌بندی ‌رفتاری کارکرد‌‌های اجرایی برای بررسی کارکرد‌‌های اجرایی در رفتارهای روزمره است. با وجود تداخل آسیب‌بینایی بر روی کارکرد‌‌های اجرایی، این مقیاس بر روی افراد با آسیب بینایی ... بیشتر پرسشنامۀ درجه‌بندی ‌رفتاری کارکرد‌‌های اجرایی برای بررسی کارکرد‌‌های اجرایی در رفتارهای روزمره است. با وجود تداخل آسیب‌بینایی بر روی کارکرد‌‌های اجرایی، این مقیاس بر روی افراد با آسیب بینایی به‌طور خاصی بررسی و انطباق‌یابی نشده است. هدف پژوهش حاضر، انطباق‌دهی و بررسی پایایی و اعتبار آن بر کودکان دارای آسیب‌ بینایی شهر اصفهان بود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است که بر 50 نفر از کودکان ۶ تا ۱۶ سال دارای آسیب ‌بینایی اجرا شد که به‌روش نمونه‌‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار استفاده‌شده در این پژوهش، پرسشنامۀ درجه‌بندی رفتاری کارکرد‌‌های اجرایی فرم والدین بود. گویه‌هایی که با حس بینایی مرتبط بود، حذف شد. برای بررسی اعتبار از روش اعتبار سازه، همگرا و واگرا و برای پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی مرکب در نرم‌افزار smart-PLs استفاده شد. تحلیل عاملی تأییدی برای اعتبار سازه 8 زیرمقیاس کارکردهای اجرایی شامل بازداری، انتقال، کنترل هیجانی، آغازگری، حافظۀ فعال، برنامه‌ریزی/سازمان‌دهی، سازمان‌دهی موارد و نظارت با بارهای عاملی مناسب تأیید شد. اعتبار همگرا (<0.4) و واگرا در حد مناسب به دست آمد. نتایج ضرایب آلفای کرونباخ (<0.7) و پایایی مرکب (<0.7) در حد مطلوب به دست آمد. باتوجه‌به یافته‌های به‌دست‌آمده، پرسشنامۀ درجه‌بندی رفتاری کارکرد‌‌های اجرایی در افراد دارای آسیب بینایی دارای پایایی و اعتبار مناسب است و ازاین‌رو، می‌‌توان از آن برای سنجش کارکرد‌‌های اجرایی در کودکان دارای آسیب‌ بینایی استفاده کرد.

ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ ذهنیسازی: یک ابزار خودگزارشی برای ارزیابی ظرفیت ذهنیسازی

سید سینا صفری موسوی؛ مسعود صادقی؛ محمدعلی سپهوندی

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 123-134

https://doi.org/10.22108/cbs.2021.127401.1492

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگیهای روان‌سنجی پرسشنامۀ ذهنیسازی دیمیتریویچ و همکاران (2017) در جمعیت ایرانی بود. پژوهش حاضر کمّی و از نوع غیرآزمایشی بود. نمونۀ پژوهش حاضر را 333 نفر از دانشجویان دانشگاه ... بیشتر هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگیهای روان‌سنجی پرسشنامۀ ذهنیسازی دیمیتریویچ و همکاران (2017) در جمعیت ایرانی بود. پژوهش حاضر کمّی و از نوع غیرآزمایشی بود. نمونۀ پژوهش حاضر را 333 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر الشتر تشکیل میدادند که به‌روش نمونه‌گیری دردَسترس از رشتههای مختلف انتخاب شدند و به پرسشنامههای ذهنیسازی، سبک دلبستگی، شناخت اجتماعی و ذهنآگاهی پاسخ دادند. برای تحلیل دادهها از آلفای کرونباخ، روایی واگرا و همگرا و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. آلفای کرونباخ برای نمرۀ کل و سه مؤلفۀ آن بین 73/0 تا 86/0 بود که نشان‌دهندۀ پایایی مطلوب این پرسشنامه است. یافتههای تحلیل عاملی تأییدی نشان داد این مقیاس در جامعۀ ایرانی دارای سه مؤلفه است و شاخصهای برازش مدل و بارهای عاملی از میزان مطلوبی برخوردار بودند. ذهنیسازی و مؤلفههای آن با ذهنآگاهی، سبک دلبستگی ایمن و شناخت اجتماعیْ همبستگی مثبت دارند که حاکی از روایی همگرای مطلوب این پرسش‌نامه است و با سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی رابطۀ منفی داشتند که بیانگر روایی واگرای مطلوب این پرسشنامه است. به‌طورکلی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ ذهنیسازی از ویژگیهای روان‌سنجی مناسبی برای کاربرد در پژوهشهای روانشناختی در جامعۀ ایرانی برخوردار است.

ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه پنج بعدی ذهن‌آگاهی در بین مردم

ایلناز سجادیان

دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 23-40

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه پنج بعدی ذهن‌آگاهی، شامل: همسانی درونی، پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا (تشخیصی) بود. به این منظور، نمونه‌ای با حجم 500 نفر از مردم شهر اصفهان (292 ... بیشتر

رواسازی وتعیین پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله‌ای کارور، شی‌یر و وینتراب برای دانشجویان (هنجاریابی پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله‌ای)

راضیه جلالی نژاد؛ فریبا یزدخواستی؛ احمد عابدی

دوره 3، شماره 2 ، دی 1392، ، صفحه 41-54

چکیده

هدف از پژوهش حاضر اعتباریابی، رواسازی و تعیین ساختار عاملی پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله‌ای است. به این منظور نمونه‌ای به حجم 240 نفر (168دختر و 72 پسر) از دانشجویان دانشگاه اصفهان با روش نمونه‌گیری تصادفی ... بیشتر

ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه پرسشنامه خشم نواکو در شهر اصفهان

مختار ملک‌پور؛ ساره زنگنه؛ سارا آقابابایی

دوره 2، شماره 1 ، فروردین 1391، ، صفحه 1-8

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان سنجی (پایایی و روایی) پرسشنامة خشم نواکو انجام شده است. در این پژوهش 100 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسشنامه‌ خشم ... بیشتر

بررسی شاخص‌های روانسنجی آزمون تشخیصی اوتیسم (GARS) (مرکز آموزش و توانبخشی کودکان اوتیسم اصفهان)

سید جعفر احمدی؛ طیبه صفری؛ منصوره همتیان؛ زهرا خلیلی

دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1390، ، صفحه 87-104

چکیده

این پژوهش با هدف اعتباریابی مقیاس تشخیصی اوتیسم گیلیام با نام اختصاری GARS بر روی کودکان و نوجوانان اوتیسم اصفهان انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه کودکان و نوجوانان اوتیسم استان اصفهان ... بیشتر این پژوهش با هدف اعتباریابی مقیاس تشخیصی اوتیسم گیلیام با نام اختصاری GARS بر روی کودکان و نوجوانان اوتیسم اصفهان انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه کودکان و نوجوانان اوتیسم استان اصفهان است که از این تعداد 100 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. گردآوری داده‌ها با استفاده از مقیاس گارز و کارز انجام شده است. روایی صوری و محتوایی مقیاس از سوی متخصصان و کارشناسان مرکز اوتیسم اصفهان تایید شد. برای برآورد روایی سازه از پرسشنامه کارز به طور همزمان استفاده شد که ضرایب همبستگی این دو پرسشنامه 0.80 به دست آمد. روایی تشخیصی آن با مقایسه با 100 کودک و نوجوان سالم از طریق آزمون تحلیل تمایز مشخص شد. نقطه برش آزمون «52» و حساسیت و ویژگی مقیاس به ترتیب «99%» و «100%» به دست آمد. پایایی این مقیاس نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.89 برآورد شد. یافته‌ها نشان داد که مقیاس تشخیصی اوتیسم گیلیام (گارز) ابزاری پایا برای تشخیص و غربال اوتیسم است. همچنین نتایج به دست آمده از این پژوهش با تحقیقات پیشین هماهنگ است و با توجه به روایی و پایایی مناسب این مقیاس، آن را می‌توان در محیط‌های پژوهشی و بالینی به کار برد. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی معنی داری بین سن و نمره کلی اوتیسم وجود ندارد و تنها رفتار کلیشه‌ای با سن رابطه معنی داری دارد. همچنین نتایج نشان داد که آزمون گارز حساس به جنس نیست.

پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 12 (1401)

دوره 11 (1400)

دوره 10 (1399)

دوره 9 (1398)

دوره 8 (1397)

دوره 7 (1396)

دوره 6 (1395)

دوره 5 (1394)

دوره 4 (1393)

دوره 3 (1392)

دوره 2 (1391)

دوره 1 (1390)

کلیدواژه‌ها = پایایی

بررسی ساختار عاملی و شاخص‌های روایی و پایایی پرسشنامه سبک شخصیت آسیب‌پذیر در نمونه ایرانی و تأثیر آن در افسردگی پس از زایمان

چکیده

بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ تفکرات پیش‌آمده (تداخل ‌شناختی) در ورزش

چکیده

پایایی، روایی و هنجاریابی مقیاس نااُمیدی بین‌فردی (IHS) در دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم

چکیده

انطباق، اعتبار و پایایی پرسشنامۀ درجه‌بندی رفتاری کارکردهای اجرایی در کودکان 6 تا 16ساله با آسیب بینایی

چکیده

ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ ذهنیسازی: یک ابزار خودگزارشی برای ارزیابی ظرفیت ذهنیسازی

چکیده

ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه پنج بعدی ذهن‌آگاهی در بین مردم

چکیده

رواسازی وتعیین پایایی و ساختار عاملی پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله‌ای کارور، شی‌یر و وینتراب برای دانشجویان (هنجاریابی پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله‌ای)

چکیده

ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه پرسشنامه خشم نواکو در شهر اصفهان

چکیده

بررسی شاخص‌های روانسنجی آزمون تشخیصی اوتیسم (GARS) (مرکز آموزش و توانبخشی کودکان اوتیسم اصفهان)

چکیده